Birtakım filolojik hassasiyetler: Eskiçağ ve günümüze dair kişisel okumalar ::: İstanbul Üniversitesi, Latin Dili ve Edebiyatı bölümü, Dr.
Consuetudo bir şeyin kendisinden hareketle bir “adet” edinilmesi, uygulanmasıdır ve bir bireyin ya da topluluğun ortak eğilimini gösterir, bu bağlamda Yunancadaki ἔθος‘un karşılığıdır. Mos bir şeyin belli bir muhakemenin ürünü ve özbilincin eseri olarak alışkanlık halinde yapılmasıdır. (Ayrıca bkz. Consuetudo / Alışkanlık) Consuetudo‘dan farkı, Cicero’nun De Fato‘da ἦθος‘u karşılamak için kullandığından beri, ahlak değerlerine uygun olan, adete dönüşmüş davranış tarzını (mos‘tan hareketle moralis) imlemesidir. Ritus (Türkçede “rit”) kökü tanrısal ilke ve inançlara dayanan ideal görev, yükümlülük bağlamında törensel adeti imler, yani ilk iki kelime insanî, ritus ise tanrı (ve dolayısıyla animist gelenekte doğa) kökenlidir. Döderlein’in bölümlemesinde consuetudines (consuetudo‘lar) sadece yapaydır, yani insan uydurmasıdır, sessiz bir onaya dayanır, resmî söylemde yasa ve haklara denk düşer, ritus doğaldır, bizatihi doğa (=tanrı) bağlamında canlılara ilişkindir. Caerimonia (Türkçede “seremoni”) ise tanrılara taparken gerçekleştirilen uygulamaları, yani bütünsel olarak dinsel töreni imler.
Merhaba Cengiz bey.
Ethos terimi eski yunanca eta harfiyle başlıyor diye biliyorum Siz de burada hem eta ile hem de (ilkinde) epsilon ile yazmışsınız. Yanlışlıkla mı yazdınız yoksa arada bir fark olduğu yönlü bir şeye mi işaret ettiniz.
Yunancada ἔθος da var, ἦθος da. Cicero de Fato’da mos ve moralis’i ἦθος bağlamında yeniden yorumluyor. Bkz.
https://www.loebclassics.com/view/marcus_tullius_cicero-de_fato/1942/pb_LCL349.193.xml
Anlam kıyası için bkz.
http://stephanus.tlg.uci.edu/lsj/#eid=48062&context=lsj&action=from-search
http://stephanus.tlg.uci.edu/lsj/#eid=31797&context=lsj&action=from-search
Bilgi için teşekkürler, epsilonla yazılan terimden habersizmişim.