Dr. C. Cengiz Çevik (Klasik Filolog) – Blog

Birtakım filolojik hassasiyetler: Eskiçağ ve günümüze dair kişisel okumalar ::: İstanbul Üniversitesi, Latin Dili ve Edebiyatı bölümü, Dr.

Vatikan’ın modern terimlere bulduğu Latince karşılıklar (Lexicon recentis Latinitatis)

Bugünlerde istifasını konuştuğumuz son Papa’yla birlikte Vatikan’da yeniden Latinceyi evrensel çapta kullanılan bir dil yapma çalışmaları da gelişim göstermiş, Papa birçok kez bu arzuyu dile getirmişti. Ancak ondan önce de Vatikan’ın bu kapsamda kimi çalışmalar yaptığını biliyoruz, bunlardan biri de modern terimlere Latince karşılıklar bulan bir ekip oluşturmak oldu. Adı Latinitas Foundation olan bu ekip (kuruluşu 1976) “Lexicon recentis Latinitatis” başlıklı bir çalışmayla mevcut terimlerin listesini iki cilt halinde yayınladı: Vol.1, A-L, 1992 ve Vol.2, M-Z, 1997. Bu listenin bir bölümüne Vatikan’ın resmî sitesinden ulaşabilirsiniz. (Almanca çevirisi için bkz. Lempertz, 1998)

Vatikan’ın bulduğu yeni terimlerin bir kısmını, Türkçeleştirerek yayınlamak istiyorum bu sayfada. Zaman içinde listeyi daha da genişleteceğim.

Abajur Umbraculum lampadis
Acı (içecek) Amara potio
Adamitik (eski, ilkel) Adamianus (-a, -um)
Ağaçkavunu suyu Potio citrea
Afrika uzmanı Africanarum rerum studiosus
Akrobat Funambulus (-i)
Akupunktur Acupunctura
Alkollü içki Potio alcoholica
Altruist (fedakâr, özgeci) Aliorum studiosus
Amatör (çaylak) Tiro
Ambulans Arcera automataria
Amnezi (hafıza kaybı) Memoriae amissio
Apartman Diaeta
Aranan kesinlik (acribia) Exquisita diligentia
Askı (askılık) Vestium sustenaculum
Aşağılayıcı Calumniosus
A priori Ex antecapto iudicio
Bahçe makası Forficulae
Bakkaliye Taberna aromataria
Balon yolcusu (baloncu) Aerius viator
Bambu Harundo Indica
Bandocu Symphoniacus (-i)
Banka Argentaria
Banka memuru Curator nummularius
Banknot Charta nummaria
Banyo kıyafeti Subligaculum balneare
Bar Thermopolium
Barmen Tabernae potoriae minister
Basketbol Follis canistrique ludus
Bebek bakıcısı İnfantaria
Beçtavuğu Gallina Numidica
Biftek Caro costalis assa
Bilet Tessera viaria
Bilgisayar Instrumentum computatorium
Bisküvi (çerez) Crustulum
Bomba Pyrobolus (-i) = pyrobolum
Borsa Crumina (crumena) = pera = marsupium
Buzdolabı (soğutucu) Armarium frigidarium
Buzul Glaciata moles
Casino Aleatorium
Ceket Tunicula manicata = iacca = iaccilla
Centilmen Integer vir
Check-up Totius corporis inspectio
Cin (içki) Potio iunipera
Çapata (İtalyan ekmeği, ciabatta) Domestica crepida
Çete Praedatoria manus
Çevre (ortam, ambiyans) Locus (-i) = res externa = circumiacentia
Çevre (sanat çevresi) Artificum ambitus
Çevre (yerel) Domesticus convictus
Çikolata Socolata
Çimento Lithocolla
Çingene Hamaxobius (Hispanus = Aegyptanus)
Çok-satan (bestseller) Liber maxime divenditus
Dağcı Oribates = montium lustrator
Dağcı sopası Montanus baculus
Daktilograf Machinulae scriptoriae peritus
Dans Ludus saltatorius
Demiryolu Ferrivia
Demokrasi Indoles democratica
Deodorant Foetoris delumentum
Denatüre (doğası bozulmuş) Prolis decrementum
Depresyon Animi imminutio
Dikta (rejim) Imperiosum edictum
Diskotek Taberna discothecaria
Draje şeker Sacchari amygdalum
Dükkan Taberna
Dürbün Telescopium geminatum
Düşes Ducissa = ducis uxor
Eczacı Pharmacopola
Edelvays (Aslanyağı, Alpyıldızı) Leontopodium alpinum
Efervesan Bullans = fervens
Egoist Sui commodi studiosus
Egoizm Nimius amor sui
Ek(leme) Adiunctum (folium)
Elektrik (+akımı) Electrica vis
Elektrikli fırın Fornacula electrica
Elektrik santrali Electronica sedes
Emirlik Phylarchia
Eroin Heroinum
Esir kampı Campus captivis custodiendis
Eşzamanlama Aemulatio mercatoria
Etek Castula = gunna = gunnella
Fabrika Domus fabricatoria = ergasterium
Fanlar (taraftarlar) Admiratores studiosissimi
Feribot Navis traiectoria
Film arşivi Pellicularum cinematographicarum theca
Fişek Apparatus displosivus
Flört Amor levis
Fork Furcula
Frak Tunicula caudata
Gaf Actio incauta et incallida
Gangster Gregalis latro
Gaz Gasium
Gazlı su Aqua gasio medicata
Gazoz Gasiosa potio
Gezi sorumlusu (Acentesi) Itinerum procuratrix
Gol (hedef) Retis violatio
Golf Thorax laneus manicatus
Gondol Cymbula
Gökdelen Caeliscalpium
Grafiti Figura graphio exarata
Grappa (Ezilmiş üzümden yapılan İtalyan içkisi) Stillaticius sucus vitigenus
Gravyer peyniri Caseus foratus Helveticus
Gündüz hastanesi Valetudinarium diurnum
Günlük Diarium = ephemeris = acta diurna
Gürültü Clamor ingens
Habitat (doğal yerleşim) Naturalis sedes
Handikap Impedimentum
Hangar Receptaculum aerinavium
Haşhaş Hasisum
Havalimanı Aerinavium portus
Hava aracı Aeria navis
Hava gemisi (zeplin) Aerium vehiculum
Hava saldırısı Incursio fulminea
Hazırlıksız (spontane) Pingui Minerva
Helikopter pisti Aeriportus helicopterorum
Helyografi (Güneş bilimi) Solis descriptio
Helyoterapi (Güneş tedavisi) Heliotherapia
Hesap makinesi Machinula calculatoria
Heyelan Terrae lapsus
Hizmetçi (evde) Ministra domestica
Irkçılık (siyahlara dönük) Segregatio nigritarum
İçecek Bibitio = potio = potus
İçme suyu Aqua salubri potu
İnsancıllık Humanitas
İrade bozukluğu Voluntatis defectio
İş Negotium
İşkenceci Cruciator
İşsizlik İnvite otiosus
İş yeri çalışanı Curator negotiorum
İtalyan cassata’sı (meyveli ice-cream) Placenta Sicula
İtalyan gelato’su (süt ve şekerli ice-cream) Gelida sorbitio
Kabine Latrina = Ministrorum consilium
Kafe (Kahveci) Cafaeum = potio cafaearia = taberna cafaearia
Kafeinsiz kahve Cafaearia potio sine cafaeino
Kafeterya Cucumella cafaearia
Kahya Omnium negotiorum curator
Kamp Campus tentorius
Kapalılık (sıkıntılı hava) Aeris crassitudo
Karaborsacı Tesserarum venditor iniquus
Kauçuk Resina elastica
Kayısı Malum Armeniacum
Kaza Casus (viarius)
Kenar mahalle (varoş) Suburbium
Keşmir Lanitium Casmiriense
Kızıl tugaylar Brigatores rubri
Kibrit Flammifera assula
Kiralık oda Cubiculorum locator
Kiraz Valida potio cerasina
Klakson Sonorus autocineti index
Klişe Chalcotypia
Klüp Consociatio = otiosum sodalicium
Kolonya Odoramentum coloniense
Kot (blucin – blujeans) Bracae linteae caeruleae
Kovboy Armentarius
Köşe yazarı Chronographus (-i)
Kramp Contractio
Kremalı pasta Placenta farta
Kutsal su Aqua lustralis
Kültürleşme Alienae culturae indúctio
Lahoz Cammarus
Maaş çeki Mandatum nummarium
Maden suyu Aqua medicata
Makas Forfex
Meyhane Oenopolium
Meyve karışımı Fructuum liquamen
Meze Gustatio = promulsis (-idis)
Muhasebeci Calculator
Müdavim (devamlı müşteri) Frequentator
Mülteci kampı Campus exceptorius
Neşeli insan (İt. buontempone) Homo festivive
Noel ağacı Arbor natalicia
Omlet Ovorum intrita
Oylama (kritik, son) Suffragium decretorium
Parlayan (ünlenen, ünlü) Mirificus (-a, -um)
Pazar (çarşı) Variarum mercium emporium
Peşinat (mevduat) Antecessus (-us)
Peşkir (önlük) Manutergium
Planörle uçan Aerinavis veliferae gubernator
Puding Scriblita Anglica
Raydan çıkma Hamaxostichi exorbitatio
Salon Amplum deversorii atrium
Sevgililik (yakınlık) Amabilitas
Silahlı örgüt (çete) Globus armatorum
Spor kampı Campus pedeludiarius
Sürahi (kulplu bardak) Urceus (-i)
Şarap mahzeni Vinorum taberna
Şekerleme Crustum = crustulum = placenta
Şımarık çocuk Puer indulgentia depravatus
Şirket (kumpanya) Domus effectoria
Şişe Vas gasarium
Taciz Intemperántia; immódicus usus
Tam gün (full-time) Munus pleni temporis
Tatlı (yemek sonrası) Secunda mensa = prandii appendix
Teşhircilik Ostentatio
Tirbüşon Extraculum
Troleybüs yolu Funalis traiectio
Turist haritası (katlanan) Chartula periegetica
Tutulma (astronomik) Defectio (lunae vel solis)
Tuvalet taharetliği Ovata pelvis
Uygulama (pratik) Effectio
Uyuşturucu Medicamentum stupefactivum
Uzay gemisi Navis sideralis
Yankesici Sector zonarius
Yapıştırıcı Taenia glutinosa
Yarı yarıya (fifty fifty) Aequissima partitio
Yemek odası Cenaculum
Yeraltı mahzeni Subterranea cella argentaria
Yerleşimci Contubernalis
Zihin gücü Ingenii vigor

Yorum bırakın

Information

This entry was posted on 03/03/2013 by in Genel, Latince üzerine and tagged , , , , , , .