Latince Gramer

LATİNCE GRAMER

 Hazırlayan: C. Cengiz Çevik

İnsanlar ciddi ve zahmetli bir araştırma içinde değillerse, genelde ellerinin altındaki internetten talep ettikleri bilgiye “hemen” ulaşmak istiyorlar. Senelerdir Latinceyle ilgili olarak da bir şekilde beni bulan insanlardan “Latince dövme yaptırmak istiyorum, x’in Latincesi nedir?” yanında (ki bundan çok geldi) “Latinceyi kendi başıma öğrenmek istiyorum, kaynak önerir misiniz? Ne yapmam gerekir?” sorularını da işittim (okudum). Artık kısmen yardımcı olmak istiyorum böyle talepkâr arkadaşlara ve hazırladığım giriş mahiyetindeki Latince grameri blogda paylaşıyorum, zaman içinde daha da geliştirebilirim, hiç bilemiyorum.

Öncelikli amacımın sıfır noktasında Latinceye merak salanlara dili tanıtmak olduğunu belirteyim, bu sayfayı ve hatta bu bloğu Latince için bir sıçrama tahtası kabul edip daha yetkin çalışmalara uzanmanızı dilerim.

Belki ileride android/ios uygulaması falan yaparlar, belki kendi bloglarına olduğu gibi alırlar bu sayfayı ha  ne dersiniz? Böyle kötü kişiler var mı hala dünyamızda? Şaka yapıyorum, elbette, bu sayfayı kaynak göstermeniz şartıyla dilediğiniz gibi kullanabilirsiniz. Bir gün bu sayfalarda paypal hesabımı paylaşırsam, asinus sim.

NOT (13.1.2018): Bazı siteler hazırladığım bu sayfayı olduğu gibi kopyalayıp yayınlamış, kaynak verilmesi koşuluyla buna izin veriyorum. Ancak şöyle bir durum söz konusu, ben bu sayfayı gelen uyarı / yorumlara ve kendi düzeltmelerime göre sürekli güncelliyorum, dolayısıyla bu sayfa başka sitelere taşındığında orada eski haliyle yer alacak. En güncel halinin burada yer aldığını unutmayalım.

HARFLER VE HECELER

Latincede yirmi beş harf vardır: a, b, c, d, e, f, g, h, i, j, k, l, m, n, o, p, q, r, s, t, u, v, x, y, z.

Bunlar aralarında Sesliler ve Sessizler olmak üzere ikiye ayrılır.

Altı sesli harf: a, e, i, o, u, y

On dokuz sessiz harf: b, c, d, f, g, h, j, k, l, m, n, p, q, r, s, t, v, x, z.

NOTLAR:

c harfi her zaman, istisnasız bir şekilde “k” diye okunur. Ortaçağ Kilise Latincesinde ve sonrasında ulusal dillerin etkisiyle s ve ç diye okunduğu da görülmüştür ve buna bağlı olarak “sadece kalın seslilerin önünde ‘k’ diye okunur” gibi birtakım kurallar uydurulmuştur, bunlar bilinmeli ancak ciddiye alınmamalıdır.

k, y ve  z harfleri sadece Yunancadan Latinceye geçmiş olan kelimelerde bulunur.

Sadece Yunancadan Latinceye geçen kelimelerde bulunan y harfi Latin edebiyatının erken dönemde  “u” ile karşılanıyordu, (örneğin Ennius “Pyrrhus”u, “Burrus”,  “Phryges”i “Bruges” diye yazıyordu). Daha sonra yine Yunancadan geçen kelimelerdeki y harfi bazen u, o ve i harflerine dönüştürülmüş ve dönüştüğü şekilde okunmuştur, bazen de olduğu gibi, y olarak korunmuş ve “ü” gibi okunmuştur. Özetle y harfini “ü” gibi okumak gerekir, bu yüzden sesli harf kategorisindedir.

Beş tane de çift sesli harf vardır: ae, oe[1], au, eu, ei; aetas, poens, audio, euge, hei kelimelerinde olduğu gibi.

KELİMELER VE KELİME ÇEŞİTLERİ

Sekiz çeşit kelime vardır: Nomen, Adiectivus, Pronomen, Verbum, Adverbium, Praepositio, Interiectio, Coniunctio.[2] Bunlar aralarında çekimli ve çekimsiz olmak üzere ikiye ayrılır. Çekimliler: İsim, Sıfat, Zamir, Fiil. Çekimsizler:  Zarf, Edat, Ünlem ve Bağlaç.

İSİM

İsim ya da varlık belirteci (substantive), bir kişinin, yerin veya bir şeyin adıdır. İsimler Cinslerine, Hallerine ve Sayılarına göre çekilir.

İsimlerin üç cinsi vardır: Masculinum, Femininum, Neutrum.[3]

İsimlerin altı hali vardır: Nominativus, Genetivus, Dativus, Accusativus, Vocativus, Ablativus.[4]

İsimler sayıca iki çeşittir: Singularis ve Pluralis.[5]

İsimlerin Genetivus Singularis halindeki eklere göre beş farklı çekim vardır.

GENEL KURALLAR

1. Neutrum isimlerin aynı sayıdaki Nominativus, Accusativus ve Vocativus hali aynıdır. Sayıca Pluralis olan isimlerin bu halleri her zaman a ile biter.
2. İsimlerin Vocativus Singularis hali çoğu kere, Vocativus Pluralis hali ise her zaman aynıdır.
3. İsimlerin Dativus Pluralis ve Ablativus Pluralis hali aynıdır.
4. Özel isimlerin çoğulu yoktur.

BİRİNCİ ÇEKİM

Birinci Çekim isimlerin Genetivus Singularis ve Dativus Singularis hali æ çift seslisi ile sonlanır.  Dört adet sonek vardır: a, e, as, es. Şöyle:

Penna, Penelope, Æneas, Anchises

İsmin hallerine göre sonekler şunlardır:

Not: Masculinum ya da Femininum olsun, anlama göre Müşterek (Common) olarak kabul edilmiş isimler vardır, tıpkı parens (ebeveyn) ismi gibi. Ebeveynden kasıt baba ise Masculinum, anne ise Femininum olur. Masculinum ya da Femininum veyahut Masculinum ya da Neutrum olabilen isimler, anlamdan bağımsız bir şekilde Müphem (Doubtful) olarak kabul edilen isimler de vardır. Masc. ya da Fem.: anguis (yılan); Masc. ya da Neut.: vulgus (avam, halk, topluluk).

Penna, tüy.(Femininum)

Galea, miğfer . Litera, harf . Toga, elbise

Benzer Örnekler

Ala, kanat.                   Arca, sandık.                            Casa, ev. Causa, sebep.               Faba, fasulye.                          Hora, saat Mensa, masa.               Norma, kural.                          Ripa, sahil. Turba, kalabalık.          Unda, dalga.                            Virga, değnek.

Not: Soneklerden a Latince iken; e, as ve es Yunanca’dır.

İsimlerden sonu a ve e ile bitenler Femininum, as ve es ile bitenler Masculinum’dur.

Kural: Filia, Kız evlat; nata, kız evlat; dea, tanrıça; anima, ruh ve başka isimlerin kimi zaman Dativus Pluralis ve Ablativus Pluralis hali, İkinci Çekimdeki sonu us ile biten Masculinum isimlerin aynı halleriyle karıştırmamak adına is değil de abus’la sonlanır.

Yunanca’dan gelen isimlerin çekimine dair kurallar:

1. Sonu as ya da a ile biten Yunanca isimlerin Accusativus hali kimi zaman şairlerin elinde an ile sonlanır. Örneğin Æneas, Anchises’in oğlu.

Æneas, Æneas (Masculinum)

Boreas, Kuzey Rüzgarı.             Midas, Phrygia Kralı. Maia, Atla’ın kızı.                    Ossa, Thessalia’da bir dağ.

1. Sonu es ile biten Yunanca isimlerin Accusativus hali en, Vocativus ve Ablativus hali e ile sonlanır. Örneğin Anchises, Ünlü Troya’lı.

Anchises, Anchises (Masculinum)

Alcides, Hercules’in diğer adı.                          Pelides, Peleus’un oğlu Achilles. Cometes, Kuyrukluyıldız.                                  Thydides, Tydeus’un oğlu Diomedes.

1. Sonu e ile biten Yunanca isimlerin Genetivus hali es, Accusativus hali en, Dativus, Vocativus ve Ablativus hali ise e ile sonlanır.Örneğin Penelope, Ulysses’in karısı.

Penelope, Penelope (Femininum)

Circe, ünlü büyücü.                              Epitome, özet. Cybele, tanrıların anası.                       Grammatice, dilbilgisi.

İKİNCİ ÇEKİM

İkinci Çekim isimlerin Genetivus Singularis hali i, Dativus hali o ile biter. Bu çekimde yedi sonek vardır: er, ir, ur, us, um, os, on. Örneğin:

Puer, Erkek çocuk; vir, adam; satur, dolu; dominus, efendi; regnum, krallık; synodos, toplantı; Albion, Büyük Britanya.

Sonekler

Puer, Erkek çocuk.(Masculinum)

Gener, damat.                          Liber, Bacchus.                        Vir, adam.       

Fakat sonu er ile biten çoğu ismin Genetivus halinde e düşer. Örneğin:

Liber, kitap (Masculinum)

Ager, tarla.                             Culter, bıçak.                          Magister, efendi.

KURALLAR

1. Sonu us ile biten isimlerin Vocativus hali e ile sonlanır. Örneğin ventus, vente.
2. Sonu ius ile biten özel isimlerin Vocativus halinde us düşer. Örneğin Georgius, Georgi.

Filius isminin Vocativus hali fili, Deus’unki de Deus olur; İsmin Pluralis hallerinde de Dei değil de Dii, Deis değil de Diis kullanılır.

Dominus, efendi (Masculinum)

Annus, sene.                Fluvius, nehir.             Hortus, bahçe.

Regnum, krallık (Neutrum)

Astrum, yıldız.              Donum, hediye.                        Jugum, boyunduruk.

Benzer Örnekler

Aper, yaban domuzu.                Arbiter, yargıç.             Bellum, savaş. Cadus, fıçı.                              Caper, teke.                             Cervus, geyik. Collum, boyun.                        Equus, at.                                Faber, zenaatkar. Ficus, incir ağacı.                    Folium, yaprak.                       Gladius, kılıç. Lupus, kurt.                             Murus, duvar.                          Nidus, yuva. Ovum, yumurta.                       Pomum, elma.                          Praelium, muharebe. Ramus, dal.                             Saxum, taş.                              Socer, kayınpeder. Telum, mızrak.                         Velum, yelken.                         Virus, zehir.

Not: Er ve us sonekleri, ismin çoğu kere Masculinum, um soneki ise her zaman Neutrum olduğunu gösterir. Os ve on, Yunanca ekler olup çoğu kere us ve um’a dönüşürler. Soneki us’a dönüştürülen kimi Yunanca isimlerin Accusativus Singularis hali on’la sonlanır. Örneğin;

Nom. Androgeos ya da (–us) Androgeus; Gen. Androge-o ya da –i; Dat. –o; Acc. –on ya da –um; Voc. –o; Abl. –o.

Nom. Ilion ya da –um (Troya), Gen. Ili-i; Dat. –o; Acc. –on ya da –um; Voc. –on ya da –um; Abl. –o.

ÜÇÜNCÜ ÇEKİM

Üçüncü Çekimde bir ismin Genetivus Singularis hali is, Dativus hali i ile sonlanır. Bu çekimdeki isimlerin sonunda yer alan harflerden on bir tanesi şudur: a, e, o, c, d, l, n, r, s, t, x. Örneğin:

Poema, şiir; sedile, sandalye; sermo, konuşma;  lac, süt; David, bir erkek ismi; animal, yaşayan varlık; pecten, tarak; pater, baba; rupes, kaya; caput, kafa; rex, kral.

Sonekler

Sermo, konuşma (Masc.)

Leo, aslan.                   Pavo, tavuskuşu.                       Praedo, hırsız.

Color, renk (Masc.)

Honor, onur.                Lector, okuyucu.                       Pastor, çoban.

Miles, asker (Masc. – Fem.)

Comes, yoldaş.             Limes, sınır.                 Trames, patika.

KURAL- Sonu es ve is ile biten isimlerin hece sayısı Genetivus Singularis halinde artmıyorsa, Genetivus Pluralis hali ium ile sonlanır. Şu isimler istisnadır: Canis, köpek; panis, ekmek; vates, kahin; juvenis, genç; volucris, kuş.

Rupes, kaya (Fem.)

Classis, donanma.                   Nubes, bulut.                Vulpes, tilki.

KURAL- Tek heceli olup as, is, s ya da x’ten önce bir sessiz harf gelen isimlerin Genetivus Pluralis hali ium ile sonlanır.

Pars, bölüm (Fem.)

Vas, -dis, teminat.                    Lis,-tis, dava.               Arx, -cis, kale.

En az iki heceden oluşan ve as veya ns harfleriyle sonlanan isimlerin Genetivus Pluralis hali bazen um, bazen de ium ile biter. Örneğin cliens, bağlı; clientum ya da clientium.

Poema, şiir (Neut.)

Ænigma, sır.                Diadema, taç.               Thema, konu.

KURALLAR

1. E, al, veya ar ile biten isimlerin Ablativus Singularis hali i ile sonlanır.
2. Ablativus Singularis hali e ile biten Neutrum isimlerin Genetivus Pluralis hali um ile sonlanır.
3. Ablativus Singularis hali i ile biten Neutrum isimlerin Genetivus Pluralis hali ium ile sonlanır.
4. Ablativus Singularis hali e ile biten Neutrum isimlerin Nominativus, Accusativus ve Vocativus Pluralis hali a ile sonlanır.
5. Ablativus Singularis hali i ile biten Neutrum isimlerin Nominativus, Accusativus ve Vocativus Pluralis hali ia ile sonlanır.

Sedile, sandalye (Neut.)

Ancile, kalkan.                         Mare, deniz.                 Rete, ağ.

Animal, yaşayan varlık (Neut.)

Cubital, yastık.                         Vectigal, vergi.

Pectus, göğüs (Neut.)

Littus, kıyı.                   Nemus, koru.               Pignus, rehin.

Benzer Örnekler

Acer, -ĕris (n), akçaağaç.                     Haeres, -edis (m-f), mirasçı. Æstas, -ātis (f), yaz.                            Imago, -ǐnis (f), görüntü. Arbor, -ŏris (f), ağaç.                          Iter, itinĕris (n), yolculuk. Aries, -ĕtis (m), koç.                            Lac, -tis (n), süt. Ars, artis (f), sanat.                             Lapis, ǐdis (m), taş. Canon, -ŏnis (m), kanun.                     Laus, -dis (f), övgü. Carcer, -ĕris (m), hapishane.               Mel, mellis (n), bal. Cardo, -ǐnis (m),  dayanak.                  Mons, -tis (m),  tepe. Carmen, -ǐnis (n),  şarkı.                     Munus, -ĕris, (n), armağan. Cervix, -ǐcis (f), ense.                          Nox, noctis (f), gece. Codex, -ǐcis (m), kitap.                        Onus, -ĕris (n), yük. Cor, cordis (n),  kalp.                          Pecten, -ǐnis (m), tarak. Crux, -ŭcis, (f), haç.                            Regio, -onis (f), bölge. Dens, -tis (m), diş.                               Serpens, -tis (m-f), yılan. Dos, dotis (f), çeyiz.                             Trabs, -ăbis (f), direk. Femur, -ŏris (n), but.                          Turris, -is (f), kule. Formido, -ǐnis (f), korku.                     Uter, utris (m), şişe. Fornax, -acis (f), ocak.                        Virgo, -ǐnis (f), bakire. Frater, -tris (m) erkek kardeş.              Voluptas, -atis (f), haz. Fur, furis (m-f), hırsız.                        Vulnus, -ĕris (n), yara.

1. Er, or, os, o, on ile biten isimler Masculinum’dur.
2. Io, do, go, as, es, is, ys, aus, x ve kendisinden önce bir sessiz harf gelmiş olan s ile biten isimler Femininum’dur.
3. A, c, e, l, men, ar, ur, us, ut ile biten isimler Neutrum’dur.

1. I.                Accusativus Singularis Halinde İSTİSNAİ DURUMLAR

1. Sonu is ile biten kimi isimlerin Accusativus hali im ile sonlanır. Örneğin vis, vim, güç; tussis, öksürük; sitis, susuzluk; buris, saban gövdesi; ravis, ses kısıklığı; amussis, cetvel. Bunlara sonu is ile biten nehir isimleri de eklenebilir; örneğin Tiberis, Tiber Nehri. Kimi şairler Tiberis’in Accusativus hali olarak Tiberin’i kullanır.
2. Sonu is ile biten şu isimlerin Accusativus hali em ya da im ile sonlanır: navis, gemi; puppis, geminin arka tarafı; securis, balta; clavis, anahtar; febris, ateş; pelvis, leğen; restis, ip; turris, kule; cutis, deri; sementis, ekim.

1. II.              Ablativus Singularis Halinde İSTİSNAİ DURUMLAR

1. Accusativus Singularis hali im ile biten isimlerin Ablativus Singularis hali i ile sonlanır.Örneğin vis, vim, vi. Accusativus Singularis hali im ya da em ile biten kimi isimlerin Ablativus Singularis hali e ya da i ile sonlanır. Örneğin navis, navem ya da navim, ya da  nave ya da navi. Fakat restis ve cutis’in aynı hali e ile sonlanır.
2. Ablativus Singularis halinde Canalis, su borusu; vectis, sürgü; bipennis, balta gibi kelimeler i; amnis, nehir; ignis, ateş; unguis, tırnak; rus, kır; occiput, kafanın arka bölümü, imber, sağanak yağmur gibi kelimeler i ya da bilhassa e ile sonlanır.
3. Praeneste gibi özel isimlerin yanında sonu ar ile biten şu Neutrum isimlerin de Ablativus Singularis hai e ile sonlanır: far, mısır; jubar, güneş ışını; nectar, bitki özü; hepar, karaciğer; par, çift; sal, tuz.

1. III.            Genetivus Pluralis Halinde İSTİSNAİ DURUMLAR

Caro, et; cor, kalp; cos, bileği taşı; dos, çeyiz; mus, fare; nix, kar; nox, gece; linter, kayık; sal, tuz; os, ossis, kemik isimlerinin Genetivus Pluralis hali ium ile sonlanır.

Not: Bir ismin Genetivus Pluralis hali ium ile bitiyorsa, çoğu kere Accusativus Pluralis hali de es yerine eis ya da is ile sonlanır. Örneğin omnes ve partes için; omneis, parteis ya da omnis, partis.

BÜTÜN HALLERİYLE BAZI İSTİSNASİ YUNANCA İSİMLER

Lampas, lamba (f); Gen. lamp-ădis ya da –ădos; Dat. –adi; Acc. –adem ya da –ada; Voc. –as; Abl. –ade. Plur. Nom. lamp-ades; Gen. –adum; Dat. –adibus; Acc. –ades ya da –adas; Voc. –ades; Abl. –adibus.

Troas, Troyalı (f); Gen. Tro-ădis ya da –ădos; –adi; –adem ya da –ada; –as; –ade. Pl. Tro-ades; –adum; –adibus; –asǐ ya da –asin; –ades ya da –adas; –ades; –adibus, –asǐ ya da –asin.

Tros, Troyalı (f); Trois; Troi; Troem ya da –a; Tros; Troe; vs.

Phillis, Phillis (f); Phillǐdis ya da –idos; –idi; –idem ya da –ida; –ǐ ya da is; –de.

Paris, Paris (m); Parǐdis ya da –idos; –idi; –idem, –im ya da in; -ǐ; -ide.

Chlamys, asker pelerini (f); Cham-ydis ya da –ydos; –ydi; –ydem ya da –yda; –ys; –yde; vs.

Metamorphosis, dönüşüm (f); –is ya da –eos; –i; –im ya da –in; –ǐ; –i vs.

Orpheus, Orpheus (m); –eos; –eï ya da –ei; –ea; –eu; Abl.-eo İkinci Çekim gibidir.

Dido, Dido (f); Didûs ya da Didonis; Dido ya da Didoni; Dido ya da Didonem; Dido; Dido ya da Didone.

DÖRDÜNCÜ ÇEKİM

Dördüncü Çekimdeki isimlerin Genetivus Singularis’i us, Dativus Singularis’i ui ile sonlanır.

İki sonek vardır: us ve u. Örneğin: Fructus, meyve; cornu, boynuz.

Sonekler

Fructus, meyve (Masc.)

Casus, düşüş.               Currus, araba.             Gradus, adım.

Cornu, boynuz (Neut.)

Gelu, buz.                    Genu, diz.                    Veru, şiş.

Benzer Örnekler

        Ictus, vuruş.                    Manus, el.                 Passus, adım.        Ritus, tören.                    Sinus, göğüs.              Situs, konum.

Sonu us ile biten bu çekimden isimler genelde Masculinum’dur; u ile bitenlerin hepsi ise Neutrum olup Singularis çekimleri aynıdır.

Şu isimlerin Dativus Pluralis ve Ablativus Pluralis hali ŭbus ile biter: acus (f), iğne; arcus, yay; artus, eklem; genu, diz; lacus, göl; partus, doğum; portus, liman; specus (m-f), mağara; tribus, kavim; veru, şiş. Portu, genu ve veru isimlerinin söz konusu hali ibus da olabilir.

Domus, ev bazen İkinci bazen Dördüncü Çekimden bir isim gibi çekilir:

Domus, ev (Fem.)

NOT: İsmin Genetivus hali yani Domus, evin manasındadır; domi ise evde manalarındadır.

BEŞİNCİ ÇEKİM

Beşinci Çekimden isimlerin Genetivus Singularis ve Dativus Singularis hali ei ile biter.

Bir tane sonek vardır: es. Örneğin Dies, gün.

Sonekler

Dies, gün (Masc. – Fem.)

Glacies, buz.                Macies, zayıflık.                       Pernicies, yıkım.

Beşinci Çekimden isimler arasında Pluralis’i tümüyle çekilebilen sadece Dies ve Res’tir; bu çekimden çok az ismin Pluralis’te Nominativus, Accusativus ve Vocativus’u çekilir, geri kalanlar ise  çekimsizdir.

Facies, yüz (Fem.)

Effigies, resim.                         Series, düzen.               Spes, umut.

Fides, inanç; spes, umut ve res, şey isimlerinin Genetivus Singularis ve Dativus Singularis halinde kısa e bulunur: Örneğin Nom. res; Gen. ve Dat. rĕi.

Benzer Örnekler

Acies, ağız.                              Caries, çürümüşlük.                  Caesaries, saç. Materies, madde.                      Rabies, çılgınlık.                      Sanies, kan pıhtısı.

            Bu çekimdeki isimlerin hepsi Femininum’dur. Singularis’te hem Masculinum hem de Femininum olabilen dies, Pluralis’te sadece Masculinum olur. Ve meridies, öğle, sadece Masculinum olup, Pluralis’te çekimsizdir.

SIFAT

Sıfat, isme eklenen ve onun niteliğini açıklayan kelimedir. Sıfatlar isimlerin ya Birinci ve İkinci, ya da Üçüncü Çekimi gibi çekilir. Birinci ve İkinci Çekim sıfatlarda üç[6], Üçüncü Çekim sıfatlarda ise iki sonek vardır.

BİRİNCİ VE İKİNCİ ÇEKİM SIFATLAR

Birinci ve İkinci Çekim sıfatların Masculinum cinsi us ya da er, Femininum cinsi her zaman a, Neutrum cinsi ise um ile biter.

Bonus, bona, bonum, iyi.

Altus, yüksek.               Carus, candan.             Durus, sert.

Tener, tenera, tenerum, hassas.

Asper, kaba.                 Liber, özgür.                Miser, zavallı.

Gero ve fero fiilleriyle birleşerek oluşmuş sıfatlar vardır. Örneğin laniger, yünden; opifer, yardım getiren. Bunu yanında sonu er ile biten çoğu sıfatta e düşer. Örneğin:

Ater, atra, atrum, siyah.

Niger, kara.                 Pulcher, güzel.             Sacer, kutsal.

Benzer Örnekler

Æger, hasta.                Lacer, kopuk.               Latus, geniş Longus, uzun.              Macer, zayıf.                Novus, yeni Piger, yavaş.                Prosper, başarılı.          Verus, doğru.

Buradaki örneklerde de görüldüğü gibi sıfatlar ek ve çekim yönünden isimlere uydurulur: bonus, dominus gibi; tener, puer gibi; bona ve tenera, penna gibi; bonum ve tenerum regnum gibi çekilir.

Şunlar: Unus, bir; totus, bütün; solus, yalnız; ullus, herhangi bir; nullus, hiçbiri; alius, biri; alter, başkası; neuter, hiçbiri; uter, ikisinden biri ve ayrıca şu bileşik yapıdakiler: uterque, her ikisi de; uterlibet, utervis, istediğin biri; alteruter, biri ya da diğeri; bütün bu sıfatların Genetivus Singularis hali ius, Dativus singularis hali ise i ile sonlanır. Örneğin Nom. unus, una, unum; Gen. unius, unius, unius; Dat. uni, uni, uni. Diğer haller de bonus gibi çekilir.

Totus, tota, totum, bütün.

ÜÇÜNCÜ ÇEKİM SIFATLAR

KURALLAR

1. Üçüncü Çekimden sıfatların Ablativus Singularis hali e ya da i ile sonlanır.
2. Eğer Neutrum cinsi e ile bitiyorsa, Ablativus Singularis hali i ile sonlanır.
3. Üç cinsin de Genetivus Pluralis hali ium, Neutrum cinsinin Nominativus, Accusativus ve Vocativus hali ia ile sonlanır.
4. Comparativus’ta ise um ile a ekleri gelir.

1. 1.      Tekli Çekimler

Felix, mutlu.

Ingens, -entis, kocaman.                       Trux, -ucis, kaba.                     Velox, -ocis, atik.

1. 2.      İkili Çekimler

Mitis, mite, uysal.

Brevis, kısa.                 Fortis, cesur.                Gravis, ağır.

Mitior, mitius, daha uysal.

Brevior, daha kısa.       Fortior, daha cesur. Ve diğer bütün comparativus’lar…

1. 3.      Üçlü Çekimler

Acer ya da acer (m), acris (f), acre, keskin.

Alacer, alacris, neşeli vs.

Benzer Örnekler

Clemens, –tis, hoşgörülü.                      Dulcis, tatlı.                 Atrox, acımasız. Recens, taze.                                        Tristis, üzgün.              Turpis, rezil.

Sıfatlar ve isimler birlikte hareket eder; farklı kıyaslarla değişime uğrar.

Parva casa, küçük ev.                          Tener pes, hassas ayak. Clarus poeta, ünlü şair.                        Serenus dies, aydınlık gün. Pulchra filia, güzel kız.                        Densa nubes, kalın bulut. Dulce pomum, Tatlı elma.                    Aetna acus, sivri iğne. Docilis puer, uysal çocuk.                     Valida manus, güçlü el. Breve aevum, kısa yaşam.                     Longa pinus, uzun çam ağacı. Capax antrum, geniş mağara.               Ferax ager, verimli tarla. Magnum opus, büyük iş.                      Inops pastor, zavallı çoban. Potens dea, güçlü tanrıça.                    Volucris ala, hızlı kanat. Nova opinio, yeni görüş.                       Libera palus, açık bataklık. Nobile carmen, soylu şiir.                     Solers vir, zeki adam. Antiqua urbs, eski şehir.                       Sublimis arx, yüksek kale. Rarum rete, ince ağ.                            Maesta vox, kederli ses. Fessus advena , yorgun yolcu.              Ferus draco, korkunç ejderha. Gelidus fons, soğuk çeşme.                   Cava navis, batmış gemi. Acris acies, keskin kenar.                      Ardua turris, yüksek kule. Caeca mens, kör anlayış.                      Magna dos, büyük armağan. Alta arbor, yüksek ağaç.                       Unus niger bos, büyük kara öküz. Sacrum poema, kutsal şiir.                   Ænea lampas, bronzdan lamba. Cautus fur, tedirgin hırsız.                   Fortis heros, Cesur kahraman. Purus aer, temiz hava.                          Militaris chlamys, askeri pelerin. Priscus mos, eski adet.                         Culpatus Paris, kabahatli Paris. Calida aestas, kavurucu yaz.                 Miser Tros, Zavallı Troyalı. Tutus portus, güvenli liman.                 Infelix Dido, mutsuz Dido.

İSTİSNAİ DURUMLAR

1. Dives, zengin; hospes, yabancı –garip; sospes, güvenli; superstes, hayatta kalan; juvenis, genç; senex, yaşlı; pauper, fakir sıfatlarının Ablativus Singularis hali e, Genetivus Pluralis hali ise um ile sonlanır.
2. Compos, egemen olan; impos, egemen olmayan; consors, ortak; inops, aciz; vigil, dikkatli; supplex, yalvaran; uber, verimli; degener, yozlaşmış; puber, evlilik çağına gelmiş olan; celer, atik; gibi sıfatların yanında ceps, fex, pes ve corpor’la biten bileşik sıfatların Genetivus Pluralis hali ium değil de um ile sonlanır. Örneğin princeps, artifex, bipes, tricorpor.

Not: Bütün bu sıfatların nadiren Neutrum Singularis cinsi olurken neredeyse hiç Neutrum Pluralis cinsinde Nominativus ve Accusativus hali olmaz.

1. Par, eşit sıfatının Dativus Singularis ve Ablativus Singularis hali pari; vetus, eski sıfatının Neutrum Nominativus, Accusativus, Vocativus Pluralis hali vetera, Masculinum – Femininum – Neutrum Genetivus Pluralis hali veterum; çoğu kere sadece Neutrum Singularis’te kullanılan plus, daha çok sıfatının Ablativus hali plure, kimi zaman Nominativus Pluralis hali Masculinum ve Femininum için plures, Neutrum için pluria ya da plura, (tüm cinslerde ortak olan) Genetivus Pluralis hali ise plurium olur.

SAYI SIFATLARI

Sayı sıfatları dörde ayrılır: Sadece sayma sayılarını gösteren Cardinalia; sıradaki yerleri, sayıları gösteren Ordinalia; herbir şeye ne kadar üleştirildiğini gösteren Üleştirme sayı sıfatları (Distributio); bir şeyin kaç kere olduğunu gösteren Çarpımsal sayı sıfatları (Multiplicatio).

Cardinalia, Sayma Sayıları

Unus

Bir

Triginta

Quadraginta

Quinquaginta

Sexaginta

Septuagina

Octoginta

Nonaginta

Centum

Ducenti, -ae, a

Trecenti, -ae, a

Quadreginti

Quingenti

Sescenti

Septigenti

Octigenti

Nongenti

Mille

Decem milia veya Decies mille

Viginti milia veya Vicies mille

Sayma sayıları unus ve mille dışında Pluralis’tir.

Unus ancak yapıca Pluralis olan bir isimle birlikte kullanıldığında, örneğin una moenia, bir sur gibi; veya farklı parçalar bir bütün olarak düşünüldüğünde, örneğin una vestimenta, bir elbise türü,  Pluralis olur.

Duo ve Tres şöyle çekilir:

Quattuor’dan centum’a kadar bütün sayma sayıları (Cardinalia) çekimsiz olup, centum’dan mille’ye kadar olanlar ise bonus sıfatının Pluralis çekimi gibi çekilir.

Mille, Genetivus Pluralis bir isimle kullanıldığında çekimsiz Singularis bir sıfat olarak işlev görürken, Pluralis bir isim olarak kullanıldığında millia, millium, millibus gibi çekilir. Fakat başka  halde bir isimle birlikte kullanılıyorsa çekimsiz Pluralis bir sıfat gibi işlev görür.

Ambo, her ikisi ismi de duo gibi çekilir.

Primus, -a, -um, Birinci

Secundus, İkinci

Tertius, Üçüncü

Quartus, vs.

Quintus

Sextus

Septimus

Octavus

Nonus

Decimus

Undecimus

Duodecimus

Tertius Decimus

Quartus Decimus

Quintus Decimus

Sextus Decimus

Septimus Decimus

Duodevicesimus

Undevicesimus

Vicesimus

Vicesimus Primus

Quadragesimus

Quinquagesimus

Sexagesimus

Septuagesimus

Octogesimus

Nonagesimus

Centesimus

Ducentesimus

Trecentrsimus

Quadrigentesimus

Quingentesimus

Sescentesimus

Septingentesimus

Octindentesimus

Nondentesimus

Millesimus

SIFATLARDA KARŞILAŞTIRMA

Sıfatlar sadece manalarındaki artış ya da azalmaya göre karşılaştırılabilirler.

Karşılaştırmanın üç derecesi vardır: Positivus, Comparativus ve Superlativus.

Positivus Birinci, İkinci ya da Üçüncü; Comparativus her zaman Üçüncü; Superlativus ise her zaman Birinci ya da İkinci Çekimdedir.

KURALLAR

1. Comparativus, sıfatın i ile sonlanan Positivus haline Masculinum ve Femininum için or, Neutrum için ise us getirilmesiyle oluşur. Örneğin: Doctus, bilgili; Gen. docti – Comparativus: docti-or (Masc. – Fem.); docti-us (Neut.), daha bilgili.

Mitis, uysal; Dat. miti – Comparativus: miti-or (Masc. – Fem.); miti-us, daha uysal.

1. Superlativus, sıfatın i ile sonlanan Positivus haline ssimus getirilmesiyle oluşur. Örneğin: Gen. docti – Superlativus: docti–ssimus, –a, –um; en bilgili.

Dat. miti – Superlativus: miti-ssimus, –a, –um, en uysal.

1. Eğer sıfatın Positivus hali er ile sonlanıyorsa, Superlativus’u Nominativus Singularis Masculinum haline rimus getirilmesiyle oluşur. Örneğin:

Nom. Pulcher, güzel – Sup.: pulcher-rimus, –a, –um, en güzel.

Nom. Pauper, fakir – Sup.: pauper-rimus, -a, -um, en fakir.

Altus, alta, altum, yüksek; Altior, altior, altius, daha yüksek; Altissimus, altissima, altissimum, en yüksek. Gen. Alti, altioris, altissimi; altae, altioris, altissimae; Dat. Alto, altiori, altissimo; altae, altiori, altissimae; alto, altiori, altissimi; vs.

KURALSIZ VEYA EKSİK KARŞILAŞTIRMALAR

Masc. Multus, plurimus; Fem. Multa, plurima; Neut. Multum, plus; plurimum, çok, daha çok, en çok. Plur. Multi, plures, plurimi; multae, plures, plurimae; multa, plura ya da pluria, plurima; vs.

1. Facilis, kolay; gracilis, zayıf; humilis, alçak; similis, benzer gibi sıfatların Superlativus hali limus eklenerek olur: facilis, facilior, facillimus; vs.
2. Exter, uzak; citer, yakın; superus, yüksek; inferus, alçak; posterus, arka sıfatlarının Comparativus hali kurallıdır, ancak Superlativus hali kuraksızdır: extremus ya da extimus, en uzak; citimus, en yakın; supremus ya da summus, en yüksek; infimus ya da imus, en alçak; postremus ya da postumus, en arka ya da en son.
3. Dicus, loquus, ficus ve volus ile birleşen sıfatlar Comparativus için entior, Superlativus için entissimus eklerini alır. Örneğin maledicus, küfürlü; maledicentior, daha küfürlü; maledicentissimus, en küfürlü. Magniloquus, övüngen; beneficent, hayırsever; malevolent, kötü niyetli. Bunun yanında facio ve loquor fiillerinden gelen sıfatların Comparativus ve Superlativus halleri pek nadiren kullanılır.
4. Prior, önceki; primus, ilk. Ulterior, daha uzak; ultimus, en uzak ya da en son. Propior, daha yakın; proximus en yakın veya bir sonraki. Ocior, daha süratli; ocissimus, en süratli. Bu sıfatların Positivus hali yoktur. Yine proximus’tan proximior Comparativus hali de çıkmıştır.
5. Yine karşılaştırma derecelerinden biri ya da her ikisi birden olmayan çok sayıda sıfat bulunmaktadır. Örneğin albus, beyaz sıfatının Comparativus ya da Superlativus hali yoktur. Ingens, büyük sıfatının Comparativus hali ingentior’dur, fakat Superlativus hali yoktur. Sacer, kutsal sıfatının Superlativus hali sacerrimus’tur, fakat Comparativus hali yoktur. Anterior, önceki manasındadır ve Positivus ya da Superlativus hali yoktur.

Sonundaki us’tan önce sesli harf gelen sıfatların Comparativus hali için kelimenin başına magis, Superlativus hali için ise valde ya da maxime getirilir. Örneğin:

FARKLI İSİM VE SIFAT TÜRLERİ

Bir topluluk adı Singularis olmasına rağmen çokluk durumunu gösterir. Örneğin populus, halk; exercitus, ordu gibi.

Soyut bir isim, bir sıfatın niteliğini açıklar Örneğin bonus, iyi’den bonitas, iyilik. Soyut isimler çoğu kere a, as ya da do ile biter.

Aile isimleri genelde babanın isminden gelir. Örneğin Priamides, Priamus’un oğlu. Şairler kimi zaman ailenin tanınmış başka bir üyesinin ya da bir ulusu kuran kişinin adını da kullanıyorlar. Örneğin Æcides, Aecus’un soyundan gelen biri, bir torun ya da bir oğul; Romulidae, Romulus’un soyundan gelenler. Erkeklere yakıştırılan aile isimleri des, kadınlara yakıştırılanlar ise is, as ve ne ile sonlanır. Des ve ne ile biten bu isimler Birinci, is ve as ile bitenler ise Üçüncü Çekimdendir.

Küçültme ismi ya da sıfatı, kelimenin içerdiği manayı küçültür ya da azaltır. Örneğin liber, kitap’tan libellus, küçük kitap; parvus, küçük’ten, parvulus, küçücük. Küçültme isimleri ve sıfatları genelde lus, la ve lum ekleriyle sonlanır. Çoğu kere bu isimler ilk yönlendikleri isimlerin cinsinde olur.

Fiilden türemiş isim ve sıfatlar da vardır; amo, seviyorum’dan amor, aşk, amabilis, sevimli gibi. Böyle isimler çoğunlukla is, io, or, men, us ya da ura; sıfatlar ise ax ya da ǐlis’le sonlanır.

Soru kelimeleri soru sorarken kullanılır. Örneğin uter, ikisinden hangisi?; quis, kim?; cur, niçin? Soru sormak için kullanılmadıklarında, bunlara belirsiz ifadeler denir.

ZAMİR

İsmin yerine kullanılan kelimeye zamir denir. Basit yapılı on sekiz zamir vardır: Ego, tu, sui, ille, ipse, iste, hic, is, quis, qui; meus, tuus, suus,  noster, vester; nostras, vestras ve cujas. Bunlardan üç tanesi isim, Ego, tu, sui; diğer on beş tanesi ise sıfattır.

Ego, ben

Tu, sen

Sui, kendisinin; Plur. kendilerinin

Bu üç zamirin de Genetivus Pluralis ve Tu’nun Nominativus hali dışında her haline, İngilizcedeki –self’in manasını vermesi için –met eki getirilebilir. Örneğin egomet, ben kendim; ipse ile ya da ipse’siz.

NOT 1: Mihi kimi zaman şairler tarafından mi olarak yazılmıştır.

NOT 2: Ego’nun Genetivus Pluralis hali eskiden nostrorum veya nostrarum; Tu’nun aynı hali vestrorum ya da vestrarum olarak yazılıyordu, daha sonradan bunlar nostrûm ve vestrûm’a dönüşmüştür.

Nostrûm ve vestrûm genelde Sayılar, Partitivus’lar, Comparativus’lar ve Superlativus’lardan sonra kullanılırken, diğer isim ve fiillerden sonra ise nostri ve vestri kullanılır.

Ille, illa, illud,o; Plur. onlar.

Ipse, ipsa, ipsum, bizzat kendisi ve iste, ista, istud, o’nun çekimi ille’ninki gibidir; sadece ipse, Neutrum Nom., Acc. ve Voc. Halde ipsum olur.

Hic, haec, hoc,bu; Plur. bunlar.

Is, ea, id,o; Plur. onlar.

Quis, quae, quod ya da quid,kim, hangi, ne? Soru Zamiri

Quis, quae, quod, ki o İlgi Zamiri

İlgi zamiri qui, kimi zaman her cinsin her sayısının Ablativus halinde quî’ye dönüşür. Kimi zaman soru zamiri olan quis yerine qui kullanılır.

Meus, benim ya da benimki; tuus, senin ya da seninki; suus, kendisinin ya da kendilerinin sıfatları Birinci ve İkinci Çekimden bonus, –a, –um gibi; noster, bizim veya bizimki; vester, sizin veya sizinki sıfatları da ater, atra, atrum gibi çekilir. Sadece tuus, suus ve vester’in Voc. Hali yokken; noster ve meus’un vardır. Meus’un Voc. Hali mi’dir, ancak kimi zaman Masculinum Singularis’te meus olur.

Nostras, ülkemizin; vestras, ülkenizin; cujas, hangi ülkeden zamirleri Üçüncü Çekimden felix gibi çekilir: Gen. nostratis; Dat. nostrati vs.

BİLEŞİK ZAMİRLER

İçinde qui veya quis’in bulunduğu bileşik zamirlerde, qui bazen kelimenin başında, bazen sonunda bulunurken; quis daima kelimenin başında yer alır.

1. Quis ile yapılmış bileşik zamirler: Başında yer aldığı zamirler: quisnam, kim? Quispiam, quisquam, hiçbiri; quisque, herbiri; quisquis, her kim.

Quisnam, kim, hangi, ne?

Quisquam’da Neutrum cinsinde Nom. quidquam yerine quicquam, ayrıca Acc. hali olarak da Femininum cinsi hariç quenquam kullanılabilir. Pluralis hali pek nadiren kullanılır. Quisquis’in Femininum cinsinde ayrı bir eki yoktur; Neutrum cinsinin de sadece Nom. ve Acc. hali vardır. Kimi zaman quisquis, Femininum cinsi için de kullanılır.

Quisquis, her kim.

Pluralis hali yoktur.

1. Quis bileşik yapıdaki zamirin sonunda yer aldığında, Nom. Sing. Fem. ve Nom., Acc. Plur. Neut. hali qua olur: Aliquis, biri; ecquis, herhangi biri, bir şey? Bunlara nequis, siquis ve numquis zamirleri eklenebilirse de, ancak bu zamirler çoğu kere ne quis, si quis ve num quis olarak okunur.

Aliquis, biri.

1. Qui’li bileşik zamirler şunlardır: quicunque, her kim; quidam, biri; quilibet, quivis, istediğin biri.

Quicunque, her kim.

Quidam’ın Acc. Sing. hali quendam, quandam, quoddam; Gen. Plur. hali quorundam, quarundam, quorundam’dır.

Bileşik zamirlerden bazıları iki bileşimden oluşur: ecquisnam, ecquaenam, ecquodnam, kim? Unusquisque, unaquaeque, unumquodque ya da unumquidque, her bir; Gen. uniuscujusque vs. Bunlardan ilkinin Nom. Sing. halinden başkasına pek rastlanmaz; ikincisinin ise Plur. hali yoktur.

Bütün bu bileşik zamirlerin, quisque, aliquis, quilibet ve unusquisque dışında Voc. hali yoktur; yine Dat. ve Abl. Plur. halinde queis pek kullanılmaz, onun yerine quibus tercih edilir.

Idem, aynı,  is ve dem kelimelerinden oluşmuş bir bileşik zamirdir, şöyle çekilir:

Iste ve hic birleşerek isthic, isthaec, isthoc ve isthuc; ille ve hic birleşerek illic, illaec, illoc ya da illuc’u oluşturur. Bunların sadece Nom. Acc. ve Abl. Sing.; Neut. Plur. halinde ise isthaec ve illae hali mevcuttur.

Kimi zaman içerdikleri vurgu artsın diye te, ce, pte, cine heceleri zamirlere eklenir. Örneğin tute, hujusce vs.

Zamirler dört sınıfa ayrılır:

1. Var olan birini veya bir şeyi gösteren İşaret zamirleri: Ego, tu, sui.
2. Evvelce bahsedilmiş birini ya da bir şeyi gösteren İlgi zamirleri: Ille, ipse, iste, hic, is, quis, qui.
3. Aitliği gösteren İyelik zamirleri: Meus, tuus, suus, noster, vester.
4. Birisinin ait olduğu yeri gösteren Soy sop zamirleri: Nostras, vestras, cujas. Quis ve cujas aynı zamanda Soru zamiridir.

FİİL

Fiil, ne olduğunu, ne söylendiğini anlatan kelimedir. Fiiller çatılarına, kiplerine, zamanlarına, sayılarına ve şahıslarına göre çekilir. İki çatı vardır: o ile sonlanan Actia ve or ile sonlanan Passiva. Dört kip vardır: Indicativus, Subjunctivus[7], Imperativus ve Infinitivus. Altı zaman vardır: Praesens Simplex, Imperfectum, Perfectum, Plusquamperfectum, Futurum Simplex, Futurum Perfectum. İki sayısı vardır: Singularis ve Pluralis. Her sayıda üçer kişi vardır. Infinitivus kipinde dört çekim ve farklı yapıda fiiller vardır. Amāre örneğinde olduğu gibi birinci çekimde Infınitivus halindeki re’den önce gelen ā uzun; monēre örneğinde olduğu gibi ikinci çekimde ē uzun; legĕre örneğinde olduğu gibi üçüncü çekimde ĕ kısa; audīre örneğinde olduğu gibi dördüncü çekimde ī uzundur.

Diğer zamanların, kendilerinden hareketle yapıldığı dört temel fiil gövdesi vardır: o ile biten Prasens, i ile biten Perfectum, um ile biten Supinum ve re ile biten Infinitivus. Örneğin Praes. amo, Perf. amavi,  Sup. amatum, Inf. amare.

ZAMANLARIN YAPILIŞI

Praesens Indicativus’tan yapılanlar:

1. Birinci Çekimde Imperfectum Indicativus için sondaki o, ābam’a; İkinci Çekimde eo, ēbam’a; Üçüncü ve Dördüncü Çekimde ise o, ēbam’a dönüştürülür.
2. Birinci Çekimde Futurum Simplex için sondaki o, ābo’ya; İkinci Çekimde eo, ēbo’ya; Üçüncü ve Dördüncü Çekimde ise o, am’a dönüştürülür.
3. Birinci Çekimde Praesens Subjunctivus için sondaki o, em’e; İkinci, Üçüncü ve Dördüncü Çekimde ise am’a dönüştürülür.
4. Birinci Çekimde Praesens Participium için sondaki o, ans’a; İkinci Çekimde eo, ens’e; Üçüncü ve Dördüncü Çekimde ise o, ens’e dönüştürülür.
5. Gerundium ise Praesens Participium’un sonundaki s’nin dum’a dönüştürülmesiyle oluşur.

Perfectum Indicativus’tan yapılanlar:

1. Perfectum Indicativus’un sonundaki i’nin ĕram’a dönüştürülmesiyle Plusquamperfectum oluşturulur.
2. Perfectum Indicativus’un sonundaki i’nin ĕro’ya dönüştürülmesiyle Futurum Perfectum  oluşturulur.
3. Perfectum Indicativus’un sonundaki i’nin ĕrim’e dönüştürülmesiyle Perfectum Subjunctivus  oluşturulur.
4. Perfectum Indicativus’un sonundaki i’nin issem’e dönüştürülmesiyle Plusquamperfectum Subjunctivus  oluşturulur.
5. Perfectum Indicativus’un sonundaki i’nin isse’ye dönüştürülmesiyle Perfectum Infinitivus oluşturulur.

Supinum’dan yapılanlar:

1. Supinum’un sonundaki m’nin düşmesiyle İkinci Supinum oluşur.
2. Supinum’un sonundaki um’un ūrus’a dönüşmesiyle Futurum Participium oluşur.
3. Futurum Subjuntivus; Futurum Participium ve sim’in bir araya getirilmesiyle yapılır.
4. Futurum Infinitivus; Futurum Participium ve esse ya da fuisse’nin bir araya getirilmesiyle yapılır.

Praesens Infinitivus’tan yapılanlar:

1. Praesens Infinitivus’un sonuna m getirilerek Imperfectum Subjunctivus oluşturulur.
2. Praesens Infinitivus’un sonundaki re’nin düşmesiyle Praesens Imperativus oluşur.

Sum kuralsız bir fiil olup, şöyle çekilir:

Temel Gövdeler:

Praes. Ind.                   Perf. Ind.                     Praes. Inf. Sum                            fui                               esse, olmak

INDICATIVUS MODUS

Praesens Simplex

Imperfectum

Perfectum

Plusquamperfectum

Futurum Simplex

Futurum Perfectum

SUBJUNCTIVUS MODUS

Praesens Simplex

Imperfectum

Perfectum

Plusquamperfectum

Futurum[14]

IMPERATIVUS MODUS

IMPERATIVUS MODUS

Praesens Simplex ve Imperfectum Esse, olmak; oluyorum, olmuştum

Perfectum ve Plusquamperfectum Fuisse, olmuş olmak; olmuş oldum

Futurum Futurus, -a, -um esse, olacak olmak; olmuş olacağım. Futurus, -a, -um fuisse, (geçmşte) olacak olmak; olmuş olacaktım.

Participium Futurus, -a, -um; olmak üzere, olacak olmak.

BİRİNCİ ÇEKİM

VOX ACTIVA

Amo, seviyorum. Creo, yaratıyorum.       Domo, eğitiyorum.

Temel Gövdeler

Praes. Indic.                Perf.                Supin.              Praes. Inf. Am-o                           am-āvi              am-ātum          am-āre Cre-o                           cre-āvi              cre-ātum          cre-āre Dom-o                         dom-ui             dom-ǐtum         dom-are

INDICATIVUS MODUS

Praesens Simplex (Praesens gövdeden)