“Herakleitos’un Doğa Üzerine Kitabıyla İlgili Kaynaklar ve Yorumlar” (Felsefi Düşün 13, 2019: 121-133)

Felsefi Düşün dergisinin 13. sayısı “Felsefenin Tarihinde Ege: Pre-Sokratikler-İyonyalılar” alt başlığıyla çıktı. Bu sayıda “Herakleitos’un Doğa Üzerine Kitabıyla İlgili Kaynaklar ve Yorumlar” başlıklı bir makalem bulunuyor.

C. Cengiz Çevik, “Herakleitos’un Doğa Üzerine Kitabıyla İlgili Kaynaklar ve Yorumlar,” Felsefi Düşün 13 (2019): 121-133.

Öz

Presokratik filozoflar da kitaplar yazmıştır, ancak ne yazık ki bu kitapların hiçbiri günümüze tam olarak ulaşmamıştır. Sonraki yazarların eserlerinde, doksografi ve ansiklopedi metinlerinde bu kitapların bazılarından yapılan alıntılara ve bu kitaplara ait olduğu düşünülen veciz sözlere rastlamaktayız. Bununla birlikte bazı eserler de bu kitapların adı, içeriği ve dolaşıma geçip geçmediğiyle ilgili bilgiler vermektedir. Bu çalışmada antik kaynaklarda Herakleitos’a atfedilen ve yaygın olarak Περὶ φύσεως (Doğa Üzerine) adıyla anılan eserle ilgili tartışmalara yer verilmektedir. Bu kapsamda Antikçağ ile Ortaçağ’a ait tüm kaynaklar taranmıştır. Bunlar arasında Diogenes Laertius, Platon, Aristoteles, Sextus Empiricus, Strabon, Stobaios, Simplicius gibi önemli yazarlar bulunmaktadır. Ayrıca gerek Herakleitos’u, gerekse ondan sonraki felsefe geleneğinde bıraktığı izleri inceleyen saygın modern kaynaklardaki yorumlar gözden geçirilmiştir. Bu çalışmanın temel amacı, Herakleitos’a atfedilen tek eserle ilgili dağınık haldeki tüm kaynakları ve yapılan tüm tartışmaları bir bütün halinde sunup ele almaktır. Konusu itibariyle bir ilk olan bu çalışma, batı felsefe geleneğini derinden etkilemiş olan Herakleitos’un ünlü deyişlerinin olası kaynağıyla ilgili bundan sonra yapılacak olan başka kapsamlı çalışmalara da katkı sunacaktır.

Anahtar Kelimeler: Artemis Tapınağı, Doğa, Doğa Üzerine, Felsefe, Herakleitos, Kitap.