Dr. C. Cengiz Çevik (Klasik Filolog) – Blog
Birtakım filolojik hassasiyetler: Eskiçağ ve günümüze dair kişisel okumalar ::: İstanbul Üniversitesi, Latin Dili ve Edebiyatı bölümü, Dr.
Roma’da Siyaset ve Felsefe: Cumhuriyet Dönemi (Mayıs, 2019)
Roma’da Siyaset ve Felsefe: Cumhuriyet Dönemi başlıklı yeni kitabım İthaki Yayınları’ndan çıktı (Mayıs 2019).
Yayınevinin tanıtım bülteninden:
Daha önce Cicero’dan Devlet Üzerine çevirisini yayımladığımız C. Cengiz Çevik, bu çalışmada Roma’nın cumhuriyet döneminde (İÖ 509-İÖ 27) siyaset ve felsefe ilişkisinin şekillenişini inceliyor. Alanında Türkçede bir ilk olan ve birincil kaynaklara dayanan bu inceleme Pythagorasçı öğretinin Roma’daki etkilerine dair rivayetler ile felsefeye karşı siyasî nitelikli ilk olumsuz tepkilerden başlayıp, özellikle de Scipio Çevresi’nde felsefenin siyasî açıdan kabulüne ve Cicero bağlamında siyaset ile felsefenin uzlaştırılmasına dek uzanmaktadır. Bu çerçevede cumhuriyet döneminde ilkin yabancı ve tehlikeli bir unsur olarak görülen felsefenin zamanla Roma’nın siyasî şartlarıyla nasıl uyumlu hale geldiği, siyasî ideallerle birlikte nasıl dönüştüğü, siyasî figürleri nasıl dönüştürdüğü ve en azından bu tür dönüşümlerin nasıl yorumlandığı üzerinde durulmaktadır.
Tarihin en güçlü ve en uzun ömürlü devlet yapılarından birinin felsefi gelenekle ilişkisini değerlendiren Roma’da Siyaset ve Felsefe’nin geniş bir okur kitlesine hitap edeceğini düşünüyoruz.
Roma’nın cumhuriyet döneminde siyaset ve felsefe ilişkisinin temel belirleyici unsurunun siyaset olduğunu söylememiz gerekir. Günümüze ulaşan metinlerdeki bilgilerin ışığında Roma’da felsefenn siyaset bağlamında ele alındığında her daim siyasi çıkar beklentisinin, Roma devletinin din ve gençlerin eğitimi gibi toplumsal unsurlarla birlikte korunması, Roma’nın bölgesel egemenliğinin felsefe yoluyla savunulması fikrinin öne çıktığını görürüz. Roma’nın cumhuriyet döneminde felsefenin kaderi, devlet ve geleneğin uygun gördüğü ve dönüştürebildiği ölçüde varlığını sürdürmek olmuştur.
Roma’da siyaset ve felsefe ilişkisiyle ilgili modern çalışmalar örnek vakaları tek tek ele alan, ancak genel olarak bu ilişkinin metinsel ve tarihsel açıdan nasıl değişip geliştiğini irdelemeyen, dolayısıyla bu konuda belli bir döneme ilişkin genel bir sonuca varmayan eserlerdir. İki cilt halinde yayınlanan Philosophia Togata serisi, Morford’un sadece Romalı filozofları odak edinen Roman Philosophers başlıklı çalışması ve son dönemde Williams-Volk’un editörlüğünde yayınlanan Roman Reflections başlıklı derleme bu çalışmalara örnek verilebilir.
Bu kitabım bu türdeki benzer çalışmalardan farklı olarak cumhuriyet dönemindeki tüm örnek vakaları kronolojiyi de göz önünde tutarak metinsel düzlemde incelemekte ve bu dönemde bu ilişkinin nasıl geliştiğine dair genel bir sonuca varmaktadır. Kitabın öncelikli özgünlüğü budur.
Bu konuyla ilgili hem metnin içinde, hem de sonuç bölümünde gerekli değerlendirmeler yapılmıştır. Bir filoloji çalışması olması nedeniyle esas metinlere sadakat ve gerektiğinde metinsel inceleme değerlendirmelerimizde öncelikli belirleyicidir. Gerek antik, gerekse modern dönemde savunulan görüşler ve yapılan tartışmalar metinsel dayanaklarla ele alınmıştır. Bu filolojik hassasiyetle, hiçbir bölümde metinsel dayanağı olmayan hiçbir iddia savunulmamış, bununla birlikte dayanakları zayıf olan iddialara da bu hususa dikkat çekilerek yer verilmiştir. Örneğin özellikle de biraz sonra kapsamlı bir şekilde ele alacağımız tezimizin birinci bölümündeki siyaset ve felsefe ilişkisine dair en eski örneklerle ilgili metin kaynaklarımız hem az, hem de birkaç yüzyıl sonrasına aittir. Dolayısıyla Antikçağ’da bile savunulan kimi fikir ve varılan sonuçların, ilgili olaylara dair gerçeği ne kadar yansıttığı önemli bir sorun olarak karşımızda durmaktadır. Bu noktada belirtilmeli ki, ele aldığımız konularda disiplinler-arası çalışmanın gereğini yerine getirerek metinsel boşlukları doldurmada özellikle de farklı bilim dalları olarak Tarih ve Felsefe’den de yararlanılmış, bu bağlamda da gerekli kaynak taraması yapılmıştır.
Kitabınilgili bölümlerinde Roma’nın cumhuriyet dönemindeki siyaset ve felsefe ilişkisi bağlamında değerlendirilebilecek olan tüm metinlere ulaşılmış, kesin veriler yanında spekülatif yaklaşım ve tartışmalara da yer verilmiştir. Antik kaynakların taranmasıyla ilgili şu bilgilerin verilmesi yerinde olur:
Ortak özellik olarak Loeb, Oxford ve Teubner serilerini içeren şu kitaplık ve kütüphaneler doğrudan kullandığımız merkezlerdir:
-İstanbul Üniversitesi, Genel Kitaplığı
-Boğaziçi Üniversitesi, Ana Kütüphanesi
-Koç Üniversitesi, Anamed Kütüphanesi
-Yeditepe Üniversitesi, Ana Kütüphanesi
Bunların dışında, çalışma sırasında üye olunan ve az önce saydığım serilerden Loeb’i içeren The Digital Loeb Classical Library temel tarama kaynaklarımız arasındadır. Bununla birlikte yine Yunanca ve Latince tüm metinleri içerip sözlük özelliğiyle kavram tarihi analizi yapmamıza olanak sağlayan Thesaurus Linguae Latinae ve Thesaurus Linguae Graecae’ın dijital sitelerine üye olunmuştur.
Ayrıca Polybius’un siyasi rejimler döngüsü ve talih konularında Trompf, Genç Cato’nun Stoacılığıyla ilgili olarak Bartsch, Cicero’nun De Re Publica’sıyla ilgili olarak Atkins ve yine Cicero’nun mektuplarındaki siyaset ve felsefe ilişkisiyle ilgili olarak McConnell ve genel bağlamda Roma’da felsefenin gelişimiyle ilgili olarak Gareth Williams ile irtibat kurulmuş, yönlendirmelerinden yararlanılmıştır.
Satın alma linkleri:
Kitapyurdu – Pandora – D&R – Tele1Kitap – Idefix – İmge – Babil – OdaKitap
De Auctore
Jengiz [at] gmail . com
Dr. C. Cengiz Çevik (Klasik Filolog) - Blog 
