Dr. C. Cengiz Çevik (Klasik Filolog) – Blog
Birtakım filolojik hassasiyetler: Eskiçağ ve günümüze dair kişisel okumalar ::: İstanbul Üniversitesi, Latin Dili ve Edebiyatı bölümü, Dr.
Yurttaşlık ve Demokrasi kitabı üzerine
İçinde bir makalemin ve bir çevirimin bulunduğu Yurttaşlık ve Demokrasi başlıklı derleme çıktı. Eserin künyesi şudur:
Yurttaşlık ve Demokrasi, ed. Armağan Öztürk ve Doğancan Özsel (Ankara: Nika Yayınevi, 2020).
- Makalem: “Cicero’nun Pro Archia ve Pro Balbo’sunda Vatandaşlık Sorunu” (313-326)
Roma’nın res publica döneminde, vatandaşlık verilmiş olan iki yabancıya politik çekişmelerin bir sonucu olarak açılan iki ayrı davayla vatandaşlık hakları geri alınmak istenmiştir. Ünlü avukat, hatip, filozof ve devlet adamı olan Marcus Tullius Cicero, suçlanan kişilerin savunmasını üstlenmiştir. Onun kaleme aldığı savunma metinleri günümüze Pro Archia (Archias Savunması) ve Pro Balbo (Balbus Savunması) adlarıyla ulaşmış olup dönemin politik çekişmeleri ve vatandaşlıkla ilgili tartışmalarına ışık tutmaktadır. Bu çalışmada bu iki konuşma metnindeki vatandaşlık sorununu analiz edeceğiz.
Bu analizi zorlaştıran temel sorun bu savunma metinlerinde beliren vatandaşlık sorununu farklı açılardan ve kapsamlı bir şekilde ele alan antik metinlerin yokluğudur. Bu yüzden ilgili davalarda yapılan suçlama ve savunmalara dair tek kaynağımız Cicero’nun davaları kazanmasını sağlayan bu savunma metinleridir, hem bu analizin hem de diğer modern tartışmaların, Cicero’nun ortaya koyduğu vatandaşlık perspektifi tarafından yönlendirildiği açıktır. Bu perspektif, daha çok politik amaçlarla açılmış olan bu iki davada hukukî olmaktan çok edebî ve politik bir anlam taşıdığından, yabancılara vatandaşlık verilmesi konusunu Cicero’nun buradaki argümanlarından hareketle Roma hukuku bağlamında ele alan bir tartışma açmak zordur. Dolayısıyla bu analizde ilgili vatandaşlık sorununu, savunma metinlerine konu olan kişi ve olayları metinsel, tarihsel ve politik açıdan ele alıp inceleyeceğiz.
- Çevirim: “Aristoteles, Politika 3.1-3’ün Özeti: Vatandaş ve Vatandaş Erdemi” (327-342)
Büyük filozof Aristoteles doğa olaylarından, etik ve politikaya birçok konuda eser kaleme almıştır. Politika adıyla bilinen eseri onun Politik Bilgi veya Bilimi üzerine görüşlerini içerir ve onun bu eserde dile getirdiği politikaya ilişkin düşünceler Etik adlı eserindeki düşüncelerin devamıdır, dolayısıyla Aristoteles’in etik ve politika üzerine düşüncelerinin hem iç içe geçtiğini hem de birbirini tamamladığını söyleyebiliriz. [Bkz. Aristoteles, Nikomakhos’a Etik 1094b11, Retorik 1356a27.] Aristoteles’in etik ve politik incelemelerinin temel araştırma konusu insan mutluluğu ve iyiliğidir. Bu konu çerçevesinde şu unsurlar üzerinde durur: İnsan yaşamının toplumsal ve politik deneyim çerçevesinde şekillenişi, insanın içinde yetiştiği politik yapıda edindiği politik kimliğin anlamı, politik rejimlerin oluşumları, türleri ve değişimleri, bu çerçevede vatandaşlığın anlamı, vb. Aristoteles’in insan ve toplum üzerine düşünceleri çağlar boyunca düşünce tarihini etkilemiştir ve etkilemeye devam etmektedir. Hem genel olarak Skolastik felsefe, hem de onun en büyük temsilcilerinden olan Thomas Aquinas da (1225-1274) teolojik bağlamda Aristoteles’in düşüncelerini tartışmaya açmış ve bazı yaklaşımlarını teolojik ilkelerle bağdaştırmaya çalışmıştır. İlkin 13. Yüzyılda, Moerbeke’li William (1215-1286) tarafından Yunancadan Latinceye tam olarak çevrilen Aristoteles’in Politika metni, Thomas Aquinas tarafından dikkatle incelenmiştir. Burada vatandaşlık konusuyla ilgili bir bölümünün çevirisini sunduğumuz Thomas Aquinas’ın Politika metnine dair kaleme aldığı özet, esas metnin Latince çevirisine dayanmaktadır, başka deyişle Thomas Aquinas Aristoteles’in Politika metninin Yunanca aslını okumamıştır. Bu çeviride Thomas Aquinas’ın sunduğu özetin 1.1-3. bölümlerinin bir kısmı yer almaktadır. Temel aldığımız Latince metnin künyesi şudur: Sancti Thomae Aquinatis Commentarii in Octo Libros Politicorum Aristotelis…, ed. Dionysius Moreau (Paris 1645), 103-111. Çeviri sırasında yararlanılan kaynaklar ise şunlardır: Thomas Aquinas, Commentary on Aristotle’s Politics, Çev. Richard J. Regan (Indianapolis/Cambridge: Hackett Publishing Company, Inc., 2007); Mary M. Keys, Aquinas, Aristotle, And the Promise of the Common Good (Cambridge: Cambridge University Press, 2006)
De Auctore
Jengiz [at] gmail . com
Dr. C. Cengiz Çevik (Klasik Filolog) - Blog 
