Dr. C. Cengiz Çevik (Klasik Filolog) – Blog
Birtakım filolojik hassasiyetler: Eskiçağ ve günümüze dair kişisel okumalar ::: İstanbul Üniversitesi, Latin Dili ve Edebiyatı bölümü, Dr.
(2) Bir Lucilius fragmanının dilbilgisel ve felsefî analizi
Bu yazıdan alıntı yapmak mı istiyorsunuz? Blogdan alıntı yapma kılavuzuna buyrun.
Birinci bölüm için buraya buyrun.
Üçüncü bölüm için buraya buyrun.
Stoa’da insana yararlı olduğu için doğaya göre yaşamak öneriliyor. Bu sadece insanın kendisine yararlı olduğu için değil, “iyi” biri olduğunda, kendisi gibi “iyi” olan diğer insanlarla birlikte “iyi” bir toplum kurabileceği ve insan birlikteliğine yarar sağlayacağı için öneriliyor. Erken dönem Stoacılarında ama özellikle de Zenon’daki politik duyuşun temelini bu yarar anlayışında aramak gerekiyor, bu konuyla ilgili “Erken Dönem Stoacılığında Siyaset Anlayışı ve Kinizm Etkisi Üzerine” başlıklı çalışmama (buradan ya da şuradan) bakabilirsiniz. Demem o ki, Lucilius’un bu fragmanında bilinmesi erdem olarak yorumlanmış değerler sadece bireyin değil, toplumun da yararınadır.
Dördüncü ve beşinci dizelerdeki bilinçlenme nesnelerine yukarıda özetlediğim açıdan bakmamız gerekir, nitekim honestum‘un yani ahlaken uygun olanın ne olduğunu, iyileri ve kötüleri, yararsız, utanç verici ve uygunsuz olanın ne olduğunu bilmek insanın diğer insanlarla kurduğu ilişkinin sağlıklı olabilmesi için gereklidir, zira insan kendi başına, toplumdan soyutlanmış olarak iyi ya da kötü olamaz, uygun ya da uygunsuz davranış sergileyemez, sergilese bile bu davranışların yargılanabileceği bir ilişki zemini olamaz.
İlgili dizelerin dilbilgisel karakterine baktığımızda ise önceki ve sonraki dizelerde bulunan virtus… scire eşliğini görüyoruz, altıncı dizede bu eşlik bir gerundium’la (quaerendae rei) ile verilmiş ve bu kullanımla erdemin finem quaerendae rei yani (şimdilik şöyle Türkçeleştirelim) “bir şeyi aramanın amacı/hedefi”ni bilmenin önemi ortaya konmuş. Burada rei ile kast edilenin ne olduğu üzerine kafa yormalıyız, zira kelimenin (res) birçok anlamı var, şey, nesne, sorun, evren, doğa, varlık, mal varlığı, vs. Sadece bu dizeye baktığımızda anlamı, neyi ararken belleyeceğimiz hedefi çözemiyoruz. Ancak bir sonraki dizedeki “zenginlik” anlamındaki divitiae‘ın divitiis halini görünce arayışımızın zenginlik ve mal varlığı edinmeyle ilgili olabileceğini düşünebiliriz. Buna göre bu ve sonraki dizeyi şöyle çevirmek mümkün: “Erdem mal peşinde koşmanın sınırını ve ölçüsünü bilmektir, erdem zenginliğe <gerçek> değerini verebilmektir.” Görüldüğü üzere finem‘i (finis) “gaye”den “sınır”a çevirdim, “aramak” anlamındaki quaerere fiilini ise daha anlaşılır olduğunu düşündüğüm “peşinde koşmak” fiiliyle karşıladım, ortaya anlaşılabilir iki dize çıktı.
devam edecek.
Bu yazıdan alıntı yapmak mı istiyorsunuz? Blogdan alıntı yapma kılavuzuna buyrun.
De Auctore
Jengiz [at] gmail . com
Dr. C. Cengiz Çevik (Klasik Filolog) - Blog 
