Şarap tanrısına niçin Lyaeus deniyordu?

Bir arkadaşımız başlıktaki soruyu sormuş.

Yunancadaki “çözmek, rahatlatmak, gevşetmek” gibi anlamları veren λύω fiilinden türemiş Λυαῖος “gevşetici, rahatlatıcı” kaygıdan arındırıcı” anlamındadır, bu Latinceye olduğu gibi geçmiştir: Lyaeus.

Şarabın insan üzerindeki etkisi göz önünde tutularak şarap tanrısı Dionysus’a (ya da Bacchus) Lyaeus denmiştir. (Örneğin bkz. Vergilius, Aeneis 4.58; Martialis 1.71.9; Horatius, Odes 1.7.22; Epodes 9.38) Hatta bizzat “şarap” anlamında da kullanılmıştır, örneğin Campania şarabı (Martialis 11.118) ya da “eski şarap” (Tibullus 3.2.1).

Bacchus için benzer bir isimlendirme öyküsü daha var: Başta şarapla ilgisi olmadığı halde Italia’ya özgü yerel bir tanrı olan Liber de zaman içinde Bacchus’la özdeşleşmiştir, nitekim liber Latincede “özgür” anlamında bir sıfattır. Anlaşılan o ki, şarabın sarhoş ediciliği / zihni kaygılarından arındırma niteliği her iki isimlendirmenin esasını teşkil eder.

Propertius’un (3.5.21) güzel bir kullanımıyla kapatayım: “…multo mentem vincire Lyeaeo…” diyor yani “zihni fazla / aşırı Lyaeus ile zincirlemek…” Gerçekten de, şarap (ya da herhangi bir alkollü içki) zihni belli oranda gevşetici özellikteyken, fazla alınması durumunda, insan elini kolunu kilitleyebilir, zaten mens yani zihnin zincirlenmesi (vincere) ile kast edilen de budur. Propertius’un ilgili şiirinde kullanılmamış olan vinum (şarap) ile vincere arasındaki karştlık durumuna ayrıca dikkat çekmek isterim.

Bir Cevap Yazın Cevabı iptal et

Yorumunuzu buraya yazın...

Aşağıya bilgilerinizi girin veya oturum açmak için bir simgeye tıklayın:

E-posta (Adres hiçbir zaman paylaşılmayacaktır)

İsim

Web sitesi

WordPress.com hesabınızı kullanarak yorum yapıyorsunuz. ( Çıkış  Yap /  Değiştir )

Facebook hesabınızı kullanarak yorum yapıyorsunuz. ( Çıkış  Yap /  Değiştir )

Vazgeç

Connecting to %s

Yeni yorumları bana e-posta ile bildir.

Eposta yoluyla yeni yazıları bana bildir.

Δ