Dr. C. Cengiz Çevik (Klasik Filolog) – Blog
Birtakım filolojik hassasiyetler: Eskiçağ ve günümüze dair kişisel okumalar ::: İstanbul Üniversitesi, Latin Dili ve Edebiyatı bölümü, Dr.
The Cambridge Greek Lexicon (2021) üzerine
Bu yılın Nisan ayında yayınlanan The Cambridge Greek Lexicon (buradan itibaren CGL) dünyanın her yerindeki klasik filologların gündeminde. Akla gelen ilk soru: Peki Türkiye’de de böyle bir Yunanca veya Latince – Türkçe sözlük çalışması olabilir mi? Kısaca anlatayım.
Her şeyden önce iki cilt halindeki bu sözlük Cambridge University Press tarafından aynı üniversitenin Klasik dil ve edebiyat eğitim geleneğinin bir parçası olarak yayınlandı, yani arkasında güçlü bir eğitim ve sözlük geleneği ve onun bugünkü temsilcileri olan akademisyenler var. Fikir babası John Chadwick’tir, sürekli güncellenen ve bana göre dünyanın en iyi Latince sözlüğü olan Oxford Latin Dictionary projesinde de yer almış birisi. Ünlü Liddell & Scott Yunanca-İngilizce sözlüğü yerine yeni bir sözlük hazırlanması gerektiğini birçok makalesinde anlatmıştır. Chadwick bir Sözlükyazım yani Lexicography uzmanıdır, bu konuyla ilgili düşüncelerini Lexicographica Graeca (1996) adlı eserinde paylaşmıştır. Üniversitedeki bölümün CGL projesi ilkin 1998 yılında The Times’taki bir makalede duyuruldu.
Projenin başında önce Chadwick’in öğrencisi Dr. A. Thompson, ondan sonra da -CGL yayınlanana dek- Prof. J. Diggle yer aldı. Yunanca ve Latince prof.’u olan Diggle şu anda emeritus pozisyonunda, CGL projesinde danışma komitesi başkanlığı, editörlük ve yazarlık yaptı.
Her şey paraya taalluk ediyor, CGL için bir fon toplama ve yönetim birimi kuruldu, daha başında ilk para desteği Chadwick’ten geldi, 97’de aldığı İtalya’nın en prestijli ödüllerinden olan Antonio Feltrinelli Ödülü’nün bir bölümünü bağışladı. Bkz. Link. CGL için ne kadar para toplandığı açıklanmadı ama The James Diggle Fund in Classics’in 100.000 pound’dan fazla para topladığı düşünülürse, miktara ilişkin bir fikir edinilebilir. Karş. Link.
Tamamlanması 20 yıldan fazla süren, iki cilt halindeki CGL yaklaşık 1500 sayfadan oluşuyor. Kapsamı Homeros’tan Helenistik dönem şairlerine, geç dönem tarihçilerine, Yeni Ahit’e ve Havarilerin İşleri’ne kadar uzanıyor. Şuradan incelenebilir: Link. 64 pound değerindeki The Cambridge Greek Lexicon şuradan satın alınabilir. Tanıtım videosu ise şuradan izlenebilir:
Baştaki soruya gelelim. Ülkemizde böyle bir sözlük projesi olabilir mi? Elbette Cambridge’in örneklediği gibi bir eğitim ve yayıncılık geleneğinden, böyle uzun soluklu bir projeyi yürütebilecek akademik yeterlilikten, çoklu çalışma grubu oluşturabilme kapasitesinden yoksunuz. Dil, edebiyat ve sözlükyazım konusunda uzmanlara ihtiyacımız var. Çalışma grubu oluşturulsa bile projenin senelerce fonlanabilmesi mümkün değil, birileri yaşamından ve diğer çalışmalarından ödün vererek sorumluluk alabilirse böyle bir proje başlayabilir, ancak biter mi emin değilim. Geçmişteki Cambridge ve Oxford sözlüklerini de göz önünde tutarak söylersek, bu tür bir proje bana olası Mars’a koloni kurma projemizden daha imkansız görünüyor, dahası bu sadece ülkemizde geçerli bir durum değildir. Almanya ve Fransa’da bile bu tür sözlükler hazırlamak zordur.
Sözlük konusunda hedefimiz orta seviye çalışmalar olmalı, şu an Türkçede Latince ve Yunanca açısından ciddiye alınabilecek iki sözlük var: Alova-Kabaağaç ve Çelgin sözlükleri. Bu sözlükler Collins, Oxford, Cambridge, Cassell’s gibi orta seviye sözlüklerinin örnekliğinde aşılmalı. Gerçek anlamda, akademik ve bilimsel hassasiyetle sözlük hazırlamak batıdaki bir sözlüğü alıp bire bir Türkçeye çevirmek değildir, bu da telife girer, dolayısıyla kapakta sözlüğün bir çeviri olduğu belirtilmelidir. Sözlükyazım ilke ve kurallarını bilmek fonlamadan daha önemlidir.
Umarım bir gün birlikte çalışma disiplini, görgüsü ve birikimine sahip gruplar oluşturabiliriz.
One comment on “The Cambridge Greek Lexicon (2021) üzerine”
Bir Cevap Yazın
De Auctore
Jengiz [at] gmail . com
Dr. C. Cengiz Çevik (Klasik Filolog) - Blog 
Geri bildirim: Mary Beard, “Yeni bir antik Yunanca sözlüğüne ihtiyacımız var mı?” (çeviri) | Dr. C. Cengiz Çevik (Klasik Filolog) - Blog