>Copernicus – De Revolutionibus Çeviri Sorunları

>
Bilen biliyor; 2009’daki önemli projelerimden biri N. Copernicus’un De Revolutionibus’un Latince aslından Türkçeye çevirisi. Önemli Copernicus uzmanlarından, araştırmacılarından Owen Gingerich “The Book Nobody Read” adlı eserinde (“Kimsenin Okumadığı Kitap”) gerçekten de kimsenin bu eseri okumadığından bahsediyordu. İngilizcesiyle, Sleepwalkers’ın yazarı Arthur Koestler‘in bir ifadesini okumuştum; Copernicus uzaktan bakıldığında müthiş bir devrimci, hür düşüncenin müthiş kahramanı görünür de, kendisine yakınlaştıkça yaldızları dökülür. Öyle bir kitap yazmıştır ki (De Revolutionibus) neredeyse okumak mümkün değildir. Hesaptan başka bir şey yoktur.

De Revolutionibus’un İngilizce çevirisine (On The Revolutions Of Heavenly Spheres, Tr. Charles Glenn Wallis, Prometheus Books 1995) baktım. Maalesef rakamlarda hatalar var. Zaten içindeki matematiksel hesaplardan ötürü okunması bir hayli zor olan eserin değerini düşüren bir çeviri olmuş C. G. Wallis’inki. Şimdi bu hataları orjinal Latincesinden hareketle size göstereceğim.

Önce Harvard University’den “Copernicus, Nicolaus. Nicolai Copernici Torunensis de revolutionibus orbium coelestium :libri sex. Varsaviae : Typis Stanislai Strąbski, 1854.” künyeli (http://pds.lib.harvard.edu/pds/view/4207896?n=395&imagesize=1200&jp2Res=0.25) Latince-Lehçe yayındaki altını sarıyla boyadığım kısımlara bakalım:

Şimdi de Charles Glenn Wallis’in yukarıda künyesini verdiğim çevirisindeki altı boyalı kısımlara bakalım:

Görülebildiği gibi İngilizce çevirisinde rakamsal hatalar bariz ortada. Dahası bu hatalar bütün kitap boyunca tekrarlanıyor; hatta bazı yerlerde rakamsal olmaktan da öteye gidiyor; evvelce Charles Glenn Wallis’in çevirisi eleştiriye tabi tutuldu mu bilmiyorum; ancak benim rahatlıkla gördüğüm hataların, yurtdışında başka uzmanlarca tespit ve tetkik edilmemesi mümkün olmasa gerek.

Ayrıca buradaki örneklerden hareketle anlaşılıyor ki, çift dilli basım hataların önüne geçmede çok önemli bir işlev görüyor. Lehçesinde en azından anlaşıldığı kadarıyla rakamsal hata yok; olsaydı hemen yanındaki Latincesinden tespit edilebilecekti. Oysa İngilizcesinde alabildiğine başıbozukluk söz konusu. Umarım bir gün, bu denli monumental eserlerin çift dilli basımının önemi ülkemizde de anlaşılır.

One comment on “>Copernicus – De Revolutionibus Çeviri Sorunları”

1. Fatih

   05/03/2009

   

   >Hocam ne zaman basılıyor çeviri?Merakla bekleşiyoruz.

   Cevapla

Bir Cevap Yazın Cevabı iptal et

Yorumunuzu buraya yazın...

Aşağıya bilgilerinizi girin veya oturum açmak için bir simgeye tıklayın:

E-posta (Adres hiçbir zaman paylaşılmayacaktır)

İsim

Web sitesi

WordPress.com hesabınızı kullanarak yorum yapıyorsunuz. ( Çıkış  Yap /  Değiştir )

Twitter hesabınızı kullanarak yorum yapıyorsunuz. ( Çıkış  Yap /  Değiştir )

Facebook hesabınızı kullanarak yorum yapıyorsunuz. ( Çıkış  Yap /  Değiştir )

Vazgeç

Connecting to %s

Yeni yorumları bana e-posta ile bildir.

Eposta yoluyla yeni yazıları bana bildir.

Δ