Dr. C. Cengiz Çevik (Klasik Filolog) – Blog
Birtakım filolojik hassasiyetler: Eskiçağ ve günümüze dair kişisel okumalar ::: İstanbul Üniversitesi, Latin Dili ve Edebiyatı bölümü, Dr.
Copernicus ve Avam!
Nicolaus Copernicus’un De Revolutionibus Orbium Caelestium adlı eserinin önsözünde avama nasıl yaklaştığına dair E. Rosen’in “Copernicus’ Attitude Toward the Common People” başlıklı makalesinde ( Journal of the History of Ideas, Vol. 32, No. 2 (Apr. – Jun., 1971), pp. 281-288, University of Pennsylvania Press) şu hususun altı çiziliyor:
“Bilim, bilim içindir” düşüncesi Copernicus’ta hakim görünür; ancak bu düşüncenin merkezinde avamı küçümsemek yoktur. Copernicus’un söz konusu eserde söylediği şudur:
“Muhtemelen konuya tümüyle uzak olmasına rağmen gökbilimin yargıcı kesilmeye niyetli gevezeler çıkacak ve Kutsal Kitap’ın bazı pasajlarını kötü bir şekilde çarpıtarak ifadelerimde hata arayacak ya da onları bir şekilde tenkit edecektir. Onları ciddiye almıyorum, yapacakları içi boş eleştirileri de önemsemiyorum. Zira gökbilimci yönü pek bilinmeyen, başka özellikleriyle tanınmış olan Lactantius, kendisine dünyanın küre şeklinde olduğunu söyleyenlerle alay ederken aslında çocukça davranıyordu. Yani demem o ki; alimler, eğer benimle bu şekilde alay edecek birileri çıkarsa, hiç şaşırmasınlar. Matematik, matematikçiler için yazılır; düşüncem beni yanıltmıyorsa; bu çalışmalarımız, başında şu anda sizin kutsal yönetiminizin bulunduğu kilisenin de yararına olacaktır.”
E. Rosen, makalesinde şunun altını çiziyor: Copernicus 1501’de canon üyesi olduğu Frombork Katedral’inin toplantısında İtalya’da çalışmak üzere üç yıllığına izin alıyor ve ek olarak iki sene daha istiyor. Copernicus’un üzerinde çalışacağı konu ilaçlardır; ona çalışma izni verilmesindeki temel niyet de din adamlarının hastalanması durumunda onlara şifa olabilecek ilaçlar üzerine uzmanlaşmasıdır; yani burada -izni alabilmesini sağlayan- yararcı bir tutum göze çarpar. Ancak çalışmasından döndükten sonra medikal alanda hiçbir çalışmaya katılmamış; astronomiye eğilmiştir. E. Rosen’ın vurgusuna göre astronomi üzerine eğilişi onun öğrenci zihnini canlandırmış, ona entelektüel bir irade katmış en nihayetinde onu sığ tavırlardan uzaklaştırmıştır.
O halde Copernicus olsa olsa astronomide gelişimi sadece astronominin kendisi için değil; bireysel ve toplumsal refah için istemiş olmalıdır. Copernicus’un ciddiye almadığı, hor gördüğü kesim İbranice, Yunanca ve Latince bilmeyen cahiller değildir; bu dilleri bilip ya da bilmeyip, Kutsal Kitap’taki pasajları yalan yanlış yorumlayanlardır, Copernicus’un ifadesini yeniden anımsayalım:
“Muhtemelen konuya tümüyle uzak olmasına rağmen gökbilimin yargıcı kesilmeye niyetli gevezeler çıkacak ve Kutsal Kitap’ın bazı pasajlarını kötü bir şekilde çarpıtarak ifadelerimde hata arayacak ya da onları bir şekilde tenkit edecektir. Onları ciddiye almıyorum, yapacakları içi boş eleştirileri de önemsemiyorum…”
De Auctore
Jengiz [at] gmail . com
Dr. C. Cengiz Çevik (Klasik Filolog) - Blog 
