“hic victor caestus artemque repono”

Ekonomist, siyaset bilimci Thomas Cooper’ın ABD’nin eski başkanı Thomas Jefferson’a yazdığı bir mektupta geçen güzel bir söz:

“Cumhuriyetçilik eğitim olmadan saçmalıktır/kaba güldürüdür (farce).”

Eğitim olmayınca her şey öyle değil midir?

Sözü şurada okudum: Link.

Bu söze başka bir yerden, başka bir vesileyle ulaştım.

Vergilius’un Aeneis 5.484’teki meşhur hic victor caestus artemque repono (muzaffer olarak eldiveni ve hüneri burada bırakıyorum) sözünü araştırırken, bu sözün yine eski ABD başkanlarından olan John Quincy Adams tarafından, meşhur Amistad davası için kaleme aldığı argüman metninde alıntılandığını gördüm.

Metnin sonunda şöyle diyor:

“Bir daha bu Mahkeme’nin bir memuru sıfatıyla ortaya çıkma hakkını talep etmem gerekeceğini hayal bile edemezdim; ancak kaderim bana bunu emretti – ve daha önce mülkiyet haklarını desteklemek için hitap ettiğim aynı Mahkeme’nin önünde, birçok arkadaşım adına adaletin, şimdi de özgürlük ve yaşamın davasını savunmak için tekrar ortaya çıkıyorum… ‘hic caestus, artemque repono.’ Aynı Mahkeme’nin önünde son kez durduğuma inanıyorum.” (Metnin tamamı şurada: Link)

Birçok ABD kurucu babası gibi Adams da antik metinlere düşkündü. Gençliğinden itibaren Vergilius’un şiirlerini okuyordu. Hatta günlüğünün 11 Mart 1785 tarihli sayfasına, henüz 17 yaşındayken Vergilius’un tüm eserlerini içeren 1744 tarihli bir kitabı (ed. Froulle Brindley) edindiğini yazmış, ertesi günkü sayfada da Aeneis’ten 6.126; 128-129 dizelerini alıntılamış.

Michele Valerie Ronnick’in “Virgil’s Aeneid and John Quincy Adams’s Speech on Behalf of the Amistad Africans” başlıklı makalesi (The New England Quarterly, Vol. 71, No. 3 [Sep., 1998], pp. 473-477) bu konularla ilgili güzel bir özet sunuyor, elbette meraklısına! (Makalenin linki: Link)