Bizde “Şüpheci/Kuşkucu Thomas” şeklinde söylenen Thomas’ın söz konusu niteliği için İngilizcede incredulity terimi kullanılıyor.

Ancak ben terimin “şüpheci/kuşkucu” şeklinde yapılmış çevirisini sorunlu buluyorum. Bunun için incredulity‘nin doğrudan kaynaklandığı incredulitas terimine ilişkin bir sunum yapayım. incredulitas “şüphecilik” anlamını barındırsa da, aslında ilk anlamı “inançsızlık”tır. Aziz Thomas’ın incredulitas‘ı dediğimizde, onun şüpheciliğinden ziyade inançsızlığına dikkat çekmiş oluruz. Zira o İsa’nın dirildiğinden şüpheleniyor değil, inanmıyor. Bunu söz konusu terimin kendisinden çıkarabiliyoruz. In+credulitas, credulitas‘ın tam tersini verir. Credere/inanmak fiiliyle doğrudan ilişkili olan credulitas terimi, inançlılığı verir. Doğrudan inanma varsa, credulitas da vardır. In– öneki eklemlendiği yapıya olumsuzluk kattığına göre, bu incredere gibi sunî bir fiilden kaynaklanıyor olmalıdır yani inanmamak.

Yukarıda verdiğim resimde, şüphelenenden ziyade inanmayan bu yüzden dokunma gibi bir duyumsama kanıtına ihtiyaç duyan Thomas’ı görüyoruz. Oysa dirilmiş İsa’nın Maria Magdalena’ya söylediği kabul edilen noli me tangere sözü tam anlamıyla bu kanıtın gereksizliğini ortaya koyar. Zaten inancın kendisi “bana dokunmadan inan” mesajını içeriyorken, Thomas bu eylemiyle, inancın dışına çıkmış olur. Incredulitas hem morfolojik hem de semasiolojik açıdan inançsızlıkla eşlenir; bunun sağlamasını, yukarıda dediğim gibi noli me tangere mesajıyla da yapabiliriz.

Yuhanna 20.27’de de İsa, dirildiğine inanmayan Thomas’a “noli fieri incredulus sed fidelis!” der yani terim olarak incredulus ile fidelis‘i çarpıştırır. Fidelis’i imanlı/inançlı olarak düşünürsek, in+credulus da (yine crederefiilinin tam tersini düşünün) onun tam tersi yani imansız/inançsızdır. Tamamlanmamış iman imandan sayılabilir mi? İman, ancak tamamlandığı ölçüde imandır. Thomas’ınki tamamlanmamış, imanlaşamamış iman olarak görülebilir. Zira yine Yuhanna 20.29’da Thomas’ın bu duyumsama ihtiyacı üzerine “beati, qui non viderunt et crediderunt!” deme gereğini hisseder. İsa’nın nezdinde onu görmeden (non viderunt) inananlar (crediderunt) ne mutludur (beati)! Bu açıdan bakıldığında Thomas, beatus da değildir. Çünkü o İsa’ya ancak duyumsal bir kanıtla inanma yolunu seçerek, onun nezdinde değer kaybına uğramıştır.

2- Thomas’ın eylemi, İsa’nın kutlamadığı türden, duyumsama ihtiyacına dayalı bir inançtan kaynaklanıyorsa; onun incredulitas‘ı, kuşkuculuktan ziyade inançsızlığı verir.