Dr. C. Cengiz Çevik (Klasik Filolog) – Blog
Birtakım filolojik hassasiyetler: Eskiçağ ve günümüze dair kişisel okumalar ::: İstanbul Üniversitesi, Latin Dili ve Edebiyatı bölümü, Dr.
Roma tarihini öğrenmenizi sağlayacak Türkçe kitaplar
Sık gelen sorulardan biri şu: “Roma tarihine başlamak istiyorum, acaba hangi kitapları önerirsiniz?”
Bir kere Roma tarihine nasıl başlanabilir? Roma tarihiyle ilgili olarak görmüş geçirmiş, okumuş gezmiş olan ve birçok dil bilen takipçilerim için bu soru anlamsız gelebilir, ancak daha önce hiç Roma tarihiyle ciddi bir şekilde ilgilenmemiş ama sağdan soldan duyduğu “geldim, gördüm, yendim”, veni vidi viçi (bilerek ç ile yazdım), Sezar salata ya da Little Caesars gibi popüler deyiş ya da unsurlarla bir şekilde eski Roma’dan haberdar olmuş insanlar var. Liseden mezun olup da üniversite döneminde bilinçli bir şekilde tarih okuması yapmamış çoğu kişi sadece Roma tarihinden değil, tüm yerel ve evrensel tarihlerden eksik kalıyor. Koşuşturmaca sırasında bir şekilde Roma tarihini okuma şansı bulamamış insanlar da olabilir.
Kuşkusuz yabancı irili ufaklı, dar ya da geniş kapsamlı birçok kaynak var (başka bir sayfada internetten erişilebilir olan çalışmaların bir listesini yapacağım), ancak ben burada Roma tarihini ilk defa okumaya başlayacak olanlar için Türkçe kitap listesi hazırlayacağım, dil bilen buradan hareketlenerek uçar gider. Öncelikle belirteyim, bu listede bulunan kitapların hepsini okudum (BBG’deki filozof Eray mode’u) ya da büyük ölçüde içeriğini biliyorum, yazarına, çevirenine, yayınevine güveniyorum veyahut bir şekilde kitabı beğenmedim ve içeriğinde sorunlar olduğunu gördüm, ki her durumda ayrıca not düşerek fikrimi paylaşacağım. Liste tümüyle özneldir, “şu kitap niye yok, bu kitap olsa fena olmaz mı” gibi soruları sormaktansa, onları yorum bölümüne ekleyerek okuyucuların haberdar olmasını sağlayınız.
Neye yarar? Adından da anlaşılacağı üzere, bu kısa bir Roma tarihi, dolayısıyla kısa yoldan Roma tarihine giriş yapmaya yarar. En erken İ.S. dördüncü yüzyılda yaşamış olan bir tarihçinin gözünden Roma’nın kuruluş öykülerinden başlayan tarihsel öyküsü sunuluyor. Pejoratif olarak “plaj kitabı” diye bir tabir vardır ya, bu pejoratifliği alınmış bir şekilde plajda okunabilir bir kitap, okuyucuyu yormaz, hangi olay ne zaman, nasıl ve hangi gerekçeyle olduğu kısa kısa anlatır. Metnin bir sayfa Latince, bir sayfa Türkçe olarak basılmış olması da, Latinceye ilgi duyanlar için kitabı iki kez cazip kılıyor.
Neye yarar? Adından da anlaşılabileceği üzere bu kitap Roma tarihinin cumhuriyet devrini ele alıyor. Bu kitaptan lisans öğrenciliğim döneminde çok yararlanmıştım, şimdi de yararlanmıyor değilim. Cumhuriyet devri yanında başlangıçtaki krallık devrini ve imparatorluğa geçiş evresini de kapsamlı bir şekilde ele aldığı için bütünsel bir tarih okuması imkanı sunuyor. Sadece meraklılara değil, Eskiçağ tarihi ya da dili okuyan öğrencilere de “şiddetle” tavsiye ederim. TTK’nin satış sitesindeki sayfasında 6 liraya satılıyor, yıllarca fotokopisiyle yetinmek durumunda kalmış olan şahsım için iç buran bir durum.
Neye yarar? Bu kitap daha çok bir ders kitabı gibi, öğrencilere ve meraklılara siyaset, hukuk, askerlik, sanat ve felsefe gibi bilinen her konuda kısa ve öz bilgi vermeyi vadediyor. Teması dönemsel olarak Yunan ve Roma evrelerini kapsadığından sadece Roma tarihi kitabı değil elbette, ancak batı Eskiçağını bu şekilde, Yunan ve Roma evreleriyle birlikte irdelemesi Yunan’ın tüm kültür unsurlarıyla birlikte Roma tarihinde nasıl bir önem arz ettiğini anlamamız açısından bize fayda sağlıyor.
- Bülent İplikçioğlu, Eskibatı Tarihi 1. Giriş, Kaynaklar, Bibliyografya, TTK, 1997.
Neye yarar? Eskiçağ tarihi ve dilleri okuyan öğrencilere bilhassa önerdiğim bu çalışma ortalama okuyucuya hitap etmez. “Eskibatı tarihi”nin kültürel kapsamını, hangi kaynaklara bakılması ve nasıl bir yöntem kullanılması gerektiğini detaylı bir şekilde anlatır. İleri okuma için tavsiye edilir.
Neye yarar? Server Tanilli oldukça kendisine has, serbest bir üslupla kaleme aldığı bu eserinde, adından da anlaşılacağı üzere tüm dünya tarihini ele alıyor. Bu ciltte sadece Yunan va Roma tarihi yok, aynı zamanda doğu ve Mısır tarihi de var. Tanilli’nin kendi ideolojik perspektifini de yansıtan bir çalışma, tartışmaya açık yorumları olabilir. Ciddi çalışmalara kaynak olmayabilir ama Eskiçağ tarihine ilişkin keyifli bir okuma imkanı sunuyor, Tanilli’yle sohbet ediyormuşsunuz da, hep o anlatıyormuş gibi. Tavsiye ederim, rafta, elde bulunsun, keyifli başlangıç için olumlu bir eser.
- Halil Demircioğlu, Roma Tarihi, 1. Cilt: Cumhuriyet (Menşe’lerden Akdeniz Havzasında Hakimiyet Kurulmasına Kadar), Türk Tarih Kurumu, 6. Baskı, 2015.
Neye yarar? Ciddi çalışmalarda faydalanabileceğiniz nesnel bir yaklaşımla ele alınmış bir eser. Sabahat Atlan’ın eseriyle aynı kategoride değerlendirilmeli. TTK’nin satış sitesindeki sayfasında eserin konu başlıklarına bakabilirsiniz. Fiyatı da içeriğine göre iyi, 9 küsür lira, böyle şeyler görmek istiyoruz.
- V. Diakov – S. Kovalev, İlkçağ Tarihi, 2. Cilt: Roma, çev. Özdemir İnce, Yordam Kitap, 2008.
Neye yarar? Dili biraz sorunlu, Eskiçağ’a özgü kavramların Türkçeleştirilmesinde sorunlar var. Bununla birlikte Roma’nın başlangıcından parçalandığı döneme kadar yaşanan olayları sistematik olarak ele alıyor, yukarıdaki çalışmaların olmadığı yerde tavsiye ederim. Nispeten olumsuz yorum yapmamın tek nedeninin diliyle ilgili sorunlar olduğuna dikkat çekeyim.
7 comments on “Roma tarihini öğrenmenizi sağlayacak Türkçe kitaplar”
Bir Cevap Yazın
De Auctore
Jengiz [at] gmail . com
Dr. C. Cengiz Çevik (Klasik Filolog) - Blog 
çiğdem dürüşken’in roma dini neden yok?
Merhaba
Burada genel olarak Roma tarihini anlatan kitapları listeledim.
Hocanın kitabı spesifik bir konuyu ele alıyor.
Sevgiler
Halil hoca’nın kitabı hariç ( Atlan’ın kitabını da biliyorsunuz, hocasının( E.Bosch) bir yangında yanan kitabı üzerine, hocasının müsvedelerinden derlediği ve güncel bilgileri de katarak oluşturduğu bir eser) diğer kitaplar pek tatmin edici değil. Evet, ezbere bir kaç bilgi ve Roma tarihine hobi olarak ilgisi olanlar için ideal olabilir ama maalesef , bugüne kadar dörtbaşı mamur bir Roma tarihi yazılmış değil. Bunca Roma tarihçisi var ne yapıyorlar bilmiyorum. Yazık tarihin hangi alanında olursa olsun Türkçede yeterli pek birşey yok. Maalesef bizde tarihçilik çeviri ve ezber üzerine kurulu. Adamlar araştırıyor biz adamların araştırmalarını kaynakça olarak kullanıyoruz. Şüphesiz ülkemizde değerli Roma tarihçileri var ama dünya bilim camiasına yön veren var mı? Ben bilmiyorum. Roma tarihi için bir kaç eser var ama Roma tarihinin temelini oluşturan Etrüsklerle alâkalı Türkçe de elle tutulur hiç bir eser yok (Bunun için başlıca İngilizce , almanca ya da fransızca bilmek gerekir. Latince yi ve Etrüskçeyi söylemiyorum bile). Ama batı dillerinde ciltler dolusu, en basitinden Hamilton Gray’in The history of Etruria, hâlâ güncelliğini koruyor. Maalesef, tarih öğrencilerine çok iş düşüyor.hocalarına demiyorum çünkü onlar ülkedeki malûm sistemin ya kurbanı olmuşlar ya da ortakcısı.
Roma tarihinde ihtisas yapmak isteyen yeni mezun olmuş bir tarih öğrencisi olarak düşüncelerim bunlar.
Merhaba
Tespitlerinize tümüyle katılıyorum.
Teşekkür ederim.
Kısa Roma Tarihi adlı kitabın bir sayfa Latince bir sayfa Türkçe olduğunu söylemişsiniz. Sözünüze güvenerek kitabı aldım ve Latince sayfalar yok, hepsi Türkçe. Oysa ben sırf Latincesini okuyarak analiz etmek için almıştım.
Merhaba, Kabalcı’dan çıkan aynı kitap çiftdilli basılmıştı.
Ülkemizde dört başı mağmur iki kapak arasında Roma tarihi, İslam Tarihi ve Türk Tarihi maalesef yok. Ya ciltler dolusu bilgi var ya da hususi bir konu var. Bu konuda tek takdir ettiğim kitaplar Norman Davies’in Avrupa Tarihi, Clive Ponting’in Dünya Tarihi ve Carter Findley’in Modern Türkiye Tarihi. Halil Hocanın Osmanlı tarihi tam kapsamlı değil ve eksikleri var, gene de alanında en iyilerden. Philip Hitti’nin Arap Tarihi de bu türden iyi bir kitap. Maalesef bir alanda genel bir bakış açısı sunabilecek ve bir izi takip edebilecek iki kapak arası genel tarih kitaplarımız yok.