Hep “clash”, hep “clash”…

Bu sabah Ortadoğudaki kanlı terörist saldırılarının, iktidar müdahalelerinin ve “çarpışmaların” batı medyalarının haberlerinde hep clash diye verildiği dikkatimi çekti. (Bkz. 1, 2, 3, 4, 5) Örneğin bu sabah Mısır ordusunun meydanlardaki Müslüman Kardeşler’e yaptığı saldırı The Huffington Post’ta “Egypt Protests: Clashes Between Security Forces, Protesters Turns Deadly In Cairo” başlığıyla verildi. “Ya ne olacağıdı” diyenler olabilir, hiç bilmeyenler ya da umursamayanlar olabilir, açıkçası ben de bunu umursamıyorum, sadece kelimeyi inceleyesim geldi.

Twitter’dan iyonyalifehmi’nin de dediği gibi, clash kelimesinin isim olarak ilkin 1500’lerde kullanılmış olduğu görülüyor. OED’de de yazdığı üzere kelimenin ilk ortaya çıkışında bir onomatopoeia‘lık (Yun. ὀνοµατοποιία, Lat. onomatopœia) yani bir ses taklidi durumu olabilir, Türkçedeki “güm”, “şangır şungur”, “pat küt”, “dan dun” gibi. O halde clash‘in oluşum bakımından clap (alkış) ve clack (gıcırdama) ile aynı sınıfta olduğu düşünülebilir, keza dash (çarpma, “çat”), splash (sıçrama, “şap”), smash (vurma, “küt”), swash (çalkalama) ile de. Arkaik kullanımda -ack ile ash- son hecelerinin az önce söylediğim gibi ses taklidi durumunu ifade ettiği düşünülürse, clack ile clash arasında anlam açısından bir gidip gelmeden de söz edebiliriz, buna karşın OED clash ile clack arasında fonetik yakınlığın olmadığını söylüyor.

Anlam olarak baktığımızda ise clash ilkin “çarpışma”, “çatışma” anlamındadır. “Savaş” olarak çevrildiğini de gördüm, örneğin Clash of the Titans (= Titanlar Savaşı). Bu kadar yeter.