Dr. C. Cengiz Çevik (Klasik Filolog) – Blog
Birtakım filolojik hassasiyetler: Eskiçağ ve günümüze dair kişisel okumalar ::: İstanbul Üniversitesi, Latin Dili ve Edebiyatı bölümü, Dr.
Tokyo 2020 vesilesiyle antik Olimpiyat oyunları üzerine
#Tokyo2020 başlamışken Olimpiyat oyunlarının antik tarihinden kısaca bahsedelim. Mitolojiye göre Pelops, Pisa kralı Oinomaos’u yenince oyunları başlatmış. Başka bir öyküye göre oyunları başlatan kahraman Herakles’ti (Hercules, Herkül). Herakles yabanî zeytin ağacını Yunanistan’a getirmiş, ağacı yarış pisti stadion’a gölge yapması için Olympia’ya dikmiş. Galip sporculara takılan çelenkleri bu ağacın yapraklarından kendisi örmüş.
Olimpiyat Ὀλυμπια (Olympia) sözcüğünden gelir, Olympia Elis Pisatis’te bulunan en önemli Zeus kültü merkezinin adıdır. Burada çok eskiden beri Zeus onuruna şenlikler düzenleniyordu, spor oyunları da bunun bir parçasıydı. Mitolojiden bağımsız ilk Olimpiyat oyunlarının MÖ 776’da başladığı düşünülür, bunu doğrulayan bir veri olarak kazılarda galip sporcuların Zeus’a adadığı tripodlar bulunmuştur. Dört yılda bir düzenlenen şenlikler eşliğindeki bu oyunların MS 393’e kadar sürdüğü biliniyor.
Oyunlara sadece Yunan coğrafyasındaki farklı kentlerden gelen özgür doğumlu Yunan erkekler katılabiliyordu. Makedon krallar hariç Yunan sayılmayan Makedonlar oyuna alınmıyordu, bu durum Büyük İskender’in fetihlerine kadar sürdü. Oyunlar Roma döneminde de sürmüştür. Fazla bilgi sahibi değiliz ama spora düşkünlüğü bilinen imparator Nero MS 66’da olimpiyat oyunlarındaki bütün ödülleri kazanmıştır! Suetonius 24’e göre araba yarışında düşüp yarış dışı kalmasına rağmen ödülü almıştır! Nero Olympia kentini özgürleştirmiş, yarışlardaki jüri üyelerine Roma vatandaşlık hakkını tanımış, çokça para vermiştir. Oyunların bitişinde dinsel bir gerekçe vardır. MS 393’te 1. Theodosius pagan unsurların Hıristiyanları rencide ettiği iddiasıyla oyunları yasaklamıştır.
Olympia veya Olimpiyat oyunları tarihlendirme noktaları olarak da kullanılmıştır, MÖ 5. yy.’ın sonunda sofist Hippias’ın bir galipler listesi hazırladığı biliniyor, ancak başından itibaren oyunları sıralayarak tarihlendiren ya Timaios ya da Eratosthenes’tir.
Modern Olimpiyatlar ilkin Pierre de Coubertin tarafından 1896’da düzenlenmiştir, dolayısıyla antik ve modern dünyanın Olimpiyatları arasında yaklaşık 1400 sene var. Elbette ikisi arasında sayısız fark var ama en önemli fark kadınların da artık oyunlara katılabiliyor olmasıdır.
Antik Olimpiyat oyunları, Yunan döneminde, aynı zamanda barış sürecinin oyunları olarak biliniyor ve oyunlar süresince tüm Yunanlar arasında ateşkes ilan ediliyordu. Bugün de aynı ruhla hangi milletten ve cinsiyetten olursa olsun tüm sporculara başarılar diliyorum.
De Auctore
Jengiz [at] gmail . com
Dr. C. Cengiz Çevik (Klasik Filolog) - Blog 
