…
Uzay ekiplerince elde edilmiş iki “küresel görünüş”, Dünya’nın iki renkli fotoğrafı yerkürenin temsilini değiştirecektir. İlki Earthrise, kısmen karanlık olmasına rağmen NASA tarafından izleyici kitlesinin dikkatini çekmek için yeterli olarak kabul edilen Dünya’nın bir fotoğrafıdır. Bu fotoğraf, Apollo 8 ekibi tarafından, 1968 Aralığı’nda dünya yörüngesinden çıkıp Ay yörüngesine giren bir uzay aracından çekilmiştir. İkincisi, The Whole Earth ya da foto 22.727, 1972 Aralığı’nda gerçekleştirilen Apollo 17 yolculuğuna tarihlenir. Bu dünya klişesi, fotoğraf tekniği bakımından tektir. Farklı objeler üstünde sonsuz kere çoğaltılmış bu fotoğraf, bir sembol olmaya adaydır. Yirmi yıl sonra BBC TV News, Rio Dünya Zirvesi’yle ilgili uzun röportajlar dizisinin logosu olarak onu seçmiştir. NASA’nın (1957) kurucu yasasının, ulusal güvenliğin söz konusu olduğu durumlar dışında, topladığı her bilgiyi kamu alanına aktarmayı ona şart koştuğunu belirtmeye gerek var mı? Böylece Amerika Birleşik Devletleri’nin her vatandaşının, haklarını ödemeksizin Apollo fotoğraflarını talep etmeye ve çoğaltmaya hakkı olmuştur.

Denis Cosgrove’un açıkladığı üzere fotoğraf 22.727, “modern coğrafya imgelemi” ile ilgili bir kopuşu oluşturur; tıpkı Avrupa bilgi/iktidarının bunu Rönesans’tan itibaren oluşturması gibi. Yerkürenin temsili çizelgelerden, isimlerden ve insani sınırlardan kurtulur. Kültürel kısıtlamalardan kurtulan gezegen, suyun ve toprağın doğal nüanslarına ve de atmosferin silinen örtülerine bürünür. “Batı coğrafya bilinci” tarafından yön verilen gezegensel haritacılık için diğer bir meydan okuma olan 22.727, kıtasal boyutları darmadağın eder. Ptolemaios’un oikumene‘sinin harita merkezi Akdeniz zar zor ayırt edilebilir. Buna karşılık üç bölge -Afrika, Güney okyanusları ve Antarktika- ön plandadır. Aynca ilk kez bir uzaysal misyon, 1959 antlaşmasıyla “küreselleşmiş” toprak parçası olan kutbun buzul kesimini görünür kılmayı başarır.

Earthrise ile birlikte adeta her şey, “küresel görünüş‘leri yeni bir evrenselciliğin amblemleri haline getirmek için yarışır. 27 Aralık’ta dünyaya dönen Apollo 8 ekibinin çektiği fotoğraf, “bütün iyi niyetli insanların” bayramı olan Noel’in barış ve uyum sembolleriyle karışır. Frank Borman uçuş yorumlarında Yaradılış’ı hatırlatan terimlerle, uluslar arasındaki farklılıkların sonundan ve tek bir dünyada hep birlikte yaşamanın zevkinden bahsetmiştir. Televizyonun yayınladığı ilk görüntüler, aynı zamanda Kutsal Kitap’tan alınmış hikâyelerle takdim edilir. 25 Aralık 1968’de Archibald MacLeish, New York Times’ta şöyle yazar:

“Dünyayı, gerçekte olduğu gibi, küçük ve mavi, devindiği sonsuz sessizlik içinde güzel olarak görmek, kendimizi, bu dünyada, hep birlikte var olan süvariler, bu sonsuz soğuklukta ışıldayan güzelliğin üstünde at koşturan kardeşler, gerçekten kardeş olduklarını ancak şimdi bilen kardeşler gibi görmek anlamına gelir.”
…

Armand Mattelart, Gezegensel Ütopya Tarihi: Kehanetsel Kentten Küresel Topluma, Sf. 334-335, Çev. Ş. Çiltaş, Ayrıntı Yay. İstanbul 2005.

NOT: Tavsiye ettiğim bir okuma parçası için:
http://blog.nbt-ventures.com/2008/05/26/why-havent-we-seen-the-whole-earth-yet/