Dr. C. Cengiz Çevik (Klasik Filolog) – Blog
Birtakım filolojik hassasiyetler: Eskiçağ ve günümüze dair kişisel okumalar ::: İstanbul Üniversitesi, Latin Dili ve Edebiyatı bölümü, Dr.
>Copernicus’un öğrencisi Rheticus’un gözüyle…
>
Tarih büyük adamları yazar; Francis Bacon’ın “Prudens opportunitates plures faciet quam inveniet.” (Sermones Fideles Sive Interiora Rerum L. De Caeremoniis Civilibus, Et Decoro) deyişinde “akıllılık”, “bilgelik” hallerinden “büyük adam” yaratılıyordu. Örneğin J. Caesar’dı bu adam, o da Bacon’a göre “fırsatı bulan değil yaratandı”; veya Kraliçe Elizabeth idi; öyle ya “Rarum in omni memoria est muliebre imperium; rarior in eo felicitas; rarissima cum felicitate diuturnitas.” diyordu (In Felicem Memoriam Elizabethae Angliae Reginae) onun için. Caesar da Elizabeth de bu açıdan hem akıllıydı, hem bilgeydi hem de büyük!
Tarih büyük adamları yazar. Büyük adamlık büyük adamların tezgahından geçmeyi gerektirir, başka türlü olabilir mi? İstisnai durumlar da vardır ama; Copernicus, adını tüm bilim ve insanlık tarihine altın harflerle (altına biçilen değer, insanın dilinde bile onu manalı kılmış, ne kadar da makul!) yazmıştır. Ama Rheticus adını astronomiye haddinden fazla ilgi gösteren (bu kötü bir şey midir?) insanlar dışında kimse bilmez neredeyse. Rheticus, Copernicus’un baş öğrencisi; Copernicus’çu düşüncenin, görüşün ilk savunucusu. Büyük adamın torna tezgahında yetişmiş, bir nevi üstadının adındaki altını değerli kılmaktan kendine vakit ayıramamış; tıpkı 1436-1476 yılları arasında yaşamış olan Regiomontanus namlı matematikçi, gökbilimci, astrolog Johannes Müller von Königsberg gibi. Rheticus, Peder John Schöner’e hocasını (Copernicus’u) anlatırken, savunurken, yüceltirken Regiomontanus’tan örnek vererek tarihe ve insanlığa müthiş bir belge bırakıyor; hocasına selam duruyor; geçtiği tezgaha anlam veriyor; 40 yaşında ölen Regiomo
ntanus’a içleniyor; Ptolemaeus’un da hakkını veriyor!
Rheticus’un, hocası Copernicus’un De Revolutionibus’unun yayımlanmasından (1543) 3 yıl evvel yayımladığı (1540) Narratio Prima adlı eserinden ilgili bölümü kendi çevirimle sizlere sunuyorum; büyük esin kaleminizden eksik olmasın!
“…Evvela belirtmeliyim ki, tatmin olacağınızı umarım, pek bilgili Schöner; şu anda üzerinde durduğum eseriyle bu adam (Copernicus), bilginin her sahasında ve astronomini uzmanlığında Regiomontanus’tan hiç de aşağı değildir. Aslına bakarsanız ben onu daha çok Ptolemaus’la karşılaştırıyorum; Regiomontanus, Ptolemaeus’tan daha aşağı olduğu için değil; sadece Regiomontanus, ah zalim kader, kendi sütunlarını ayağa kaldırma fırsatını bulamadan bu dünyadan göçerken, hocam başladığı astronomiyi yeniden düzenleme işini, Tanrısal lütfun esiniyle tamamlama talihine Ptolemaeus gibi mazhar oldu.” (1540)
De Auctore
Jengiz [at] gmail . com
Dr. C. Cengiz Çevik (Klasik Filolog) - Blog 
